Polen: steeds minder water als gevolg van klimaatverandering
De effecten van klimaatverandering hebben grote gevolgen voor de Poolse landbouw. Zo kampt het land al 20 jaar met droogte. Nederlandse kennis en technologie kunnen eraan bijdragen dat de Poolse boeren beter kunnen inspelen op het veranderende klimaat. Bijvoorbeeld op het gebied van bodembeheer, precisielandbouw en watermanagement.
De belangrijkste bron van water in Polen is neerslag, goed voor 97% van het totale aanbod. De rest (3%) komt uit buurlanden. Landbouw is de belangrijkste gebruiker van de watervoorraden in Polen. De hernieuwbare watervoorraad per hoofd van de bevolking daalde van 1,8 m³ per jaar in 1972 tot 1,6 m³ in 2017.
Verdeling neerslag steeds ongunstiger
De verdeling van de neerslag over het jaar, die de basis vormt van hernieuwbare watervoorraden, wordt vanuit oogpunt van de landbouw steeds ongunstiger. Er is minder neerslag in het groeiseizoen en als er dan regen valt, gaat het vaak om grote hoeveelheden in korte tijd met overstromingen tot gevolg. In de winter valt er minder sneeuw en meer regen dan voorheen.
Klimaatmaatregelen in de landbouw moeten betrekking hebben op het milieu, bescherming van watervoorraden en een betere organisatie van het waterbeheer. Dit is vooral van groot belang voor de landbouwgebieden die het meest worden blootgesteld aan watertekorten en overstromingen. Waterretentie en goed waterbeheer zijn voor boeren een noodzaak.
Brochure landbouw in Polen
Lees ook de Engelstalige brochure "Agriculture in Poland. Soil characteristics and quality" waarin meer informatie staat over de Poolse landbouwsector.
Watergebrek in het hele land
Polen heeft al bijna 20 jaar te maken met bijzonder droge en hete periodes in de zomer. Water wordt een schaars goed. Uit het laatste IUNG-rapport (Institute of Soil Science and Plant Cultivation in Poland) over droogte in de landbouw blijkt dat dit probleem in alle provincies voorkomt. Granen, koolzaad en fruit kampen het meest met de gevolgen van watergebrek.
In de periode maart - juli van dit jaar zijn opnieuw forse watertekorten geconstateerd. Hierdoor zijn de opbrengsten met minimaal 20% gedaald ten opzichte van het langjarig gemiddelde. Dit geldt voor gewassen als granen, fruit, peulvruchten, maïs, aardbeien en tabak.
Maatregelen zijn nodig
Daarom is het van essentieel belang om maatregelen te treffen op het terrein van wateropslag, waterkwaliteit en beschikbaarheid. Het is ook belangrijk om te kijken welke goede landbouwpraktijken bij kunnen bijdragen aan klimaatmitigatie. Bij dit laatste gaat het bijvoorbeeld om verbetering van de sponswerking van de bodem door verhoging van het organische stofgehalte en het vasthouden van water in het gebied door aanplant van landschapselementen.
Waterbeheer is een must
Poolse waterexperts wijzen op de noodzaak van een goed waterbeheer en opvangen van regenwater. Tijdens kortstondige, hevige regenval zou dit water moeten worden opgeslagen en vervolgens gebruikt in periodes van droogte. Polen beschikt over slechts 65 wateropslagfaciliteiten, stuwmeren van meer dan 100 hectare. Er is een gebrek aan technologische oplossingen en kennis.
Retentiereservoirs
De Poolse regering biedt boeren de mogelijkheid om een retentiereservoir te bouwen met een subsidie van ruim € 3.000 per reservoir. Dit reservoir moet een inhoud hebben van 5.000 m3. Om de retentie van water te versnellen, gaat het kabinet in het hele land waterpartnerschappen opzetten.
Polish Waters, het nationale centrum dat verantwoordelijk is voor het waterbeheer in Polen, is bezig om de infrastructuur die ooit werd gebruikt voor drainage, om te zetten in gebruik voor irrigatie. Het gaat hierbij om een investering van €33 miljoen. De regels die betrekking hebben op waterretentie, aanpassing van sloten en drainage zijn inmiddels vereenvoudigd. Dat geldt vooral voor boeren, die een belangrijke taak hebben bij het vasthouden en vertragen van de uitstroom van water uit het stroomgebied.
Verbeteren bodemkwaliteit
Als we praten over water in de landbouw gaat het natuurlijk ook over de bodem. Een goede bodemkwaliteit en een hoog organisch stofgehalte dragen immers bij aan het beter vasthouden van water in droge periodes. In Polen is er sprake van een zanderige bodem met een laag organisch gehalte. In de Agrospecial over bodemverbetering hebben wij hier eerder over geschreven.
Het landbouwteam op de Nederlandse ambassade is een project gestart om zowel de kwaliteit van de bodem te verbeteren als de kennis hierover breder beschikbaar te maken. In samenwerking met het Nederlands Centrum voor Mestverwaarding (NCM), AgriHolland en drie Poolse Universiteiten is gewerkt aan het opstellen van een e-learningmodule over bodemkwaliteit, inclusief de rol van bodems in het vasthouden van water.
Eén van de successen van het project was de deelname van de beroepsscholen aan het project. Zo wordt de kennis doorgegeven aan de volgende generatie boeren. Zowel vanuit Nederlandse als Poolse zijde is er belangstelling om een publiek-privaat project op te zetten over verbetering van de bodemkwaliteit.
PIB Bodemkwaliteit Polen
Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen die interesse hebben om deel te nemen aan de PIB Bodemkwaliteit Polen zijn van harte welkom. Meer informatie over het project
Irrigatie- en sensortechnieken
Om droogte het hoofd te bieden, investeren boeren steeds meer in irrigatietechnieken. Hiermee is er meer zekerheid over zowel opbrengst als kwaliteit. Een voorbeeld is een Poolse boer met 120 hectare aardappelen in Bolesławiec (zuidwest Polen). Deze teler werkt samen met een consortium van Nederlandse bedrijven in een RVO-demonstratieproject. Er zijn goede resultaten geboekt met behulp van moderne irrigatietechnieken, in combinatie met bemesting en bodemvochtmetingen.
Volgens de Poolse akkerbouwer verbruikt hij dankzij druppelirrigatie 20% minder water, terwijl zijn opbrengst met 18 ton per hectare toenam. Bovendien wordt het jaarlijkse energieverbruik verminderd met €10.000, aangezien de waterpompen niet langer een vermogen van 60 kW, maar 6 kW hebben. Door op het juiste moment en gericht te bemesten, wordt de opbrengst per hectare verhoogd.
Meer lezen over dit demonstratieproject kunt u via Aardappelwereld (Nederlands) of via onze website (Pools)
Contact
Landbouwteam Polen
E-mail: war-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AgriWarsaw
November 2022