Nederland draagt bij aan verbetering Poolse bodem

Polen kent relatief veel lichte zandgrond. Mede daardoor heeft klimaatverandering forse invloed op de agrarische productie. Het landbouwteam op de Nederlandse ambassade in Warschau heeft samen met het Nederlands Centrum voor Mestverwaarding (NCM) een bodemproject opgezet. Daarmee wordt ingezet op betere kennis over goed bodembeheer en het verhogen van het organisch gehalte in de bodem om onder andere water beter vast te houden. Gezonde bodems vormen immers de basis voor duurzame landbouw.

Polen heeft een oppervlakte van ruim 30 miljoen hectare. Circa 1,4 miljoen agrarische bedrijven bewerken 14,7 miljoen hectare landbouwgrond. De totale veestapel omvat bijna 10 miljoen stuks vee. Granen zijn dominant in het bouwplan (72%), gevolgd door industriële gewassen (10%) en voedergewassen (9%).

De belangrijkste gewassen in Polen zijn tarwe, rogge, maïs, koolzaad, aardappelen, suikerbieten, peulvruchten en veldgroenten. In deze factsheet worden de Nederlandse en Poolse landbouwsector met elkaar vergeleken.

Bodem is basis voor duurzame landbouwproductie

veld in Polen
Beeld: ©Murawska

Klimaatverandering heeft grote gevolgen voor de landbouw. Elk jaar treft droogte de landbouwbodems in het westelijke en centrale deel van Polen. In de oostelijke regio’s is dat eveneens regelmatig het geval. Ook 2020 dreigt een extreem droog jaar te worden.

Gezonde bodems vormen, zeker bij veranderende klimaatomstandigheden, de basis voor een duurzame landbouwproductie. In Polen is het aandeel lichte zandgronden erg hoog (60%). De slechte bodemgesteldheid in combinatie met klimaatverandering zorgen voor een steeds lagere bodemproductiviteit. De opbrengsten liggen behoorlijk onder het Europese gemiddelde.

Positieve effecten van organische stof 

Bodems die veel organisch materiaal bevatten, kunnen water veel efficiënter opnemen en zijn daardoor beter bestand tegen droogte. Bovendien houden bodems met een hoog gehalte aan organische stof meer stikstof en andere mineralen vast. De biodiversiteit in de bodem neemt dan toe en de gronden dragen bij aan gezonde gewassen.

Het organische stofgehalte in Poolse landbouwgrond varieert van 0,5 tot 10%; het gemiddelde gehalte is 2,2%. Meer dan 60% van de grond bevat minder dan 2% humus.

Lees verder onder grafiek

Figuur: Percentage organische stof in de bodem
Figuur: Percentage organische stof in de bodem

Om nutriënten- en waterverlies te verminderen, is toediening van dierlijke mest van belang, maar ook een beter bodembeheer (voorkomen erosie, beperken van bodemverdichting en regulering van de PH). Uit monitoring blijkt dat het gebruik van organische meststoffen in de Poolse landbouw daalt. Zo werd in 2018 bijna 45 miljoen ton dierlijke mest gebruikt, vergeleken met ruim 52 miljoen ton een jaar eerder.

Lees verder onder grafiek

Figuur: Gebruik van dierlijke mest
Beeld: Centraal Bureau voor de Statistiek - Jaarboek Landbouw 2018
Figuur: Gebruik van dierlijke mest

Tegelijkertijd nam het gebruik van kalkmeststoffen licht toe, maar dit is nog steeds onvoldoende om verdere bodemverzuring tegen te gaan.

Project verbetering bodemkwaliteit

Er is in Polen een toenemende belangstelling voor duurzame technologie en kennis uit Nederland. De Minister van Landbouw en Plattelandsontwikkeling wil de kennis van boeren over bodembeheer en goede landbouwpraktijken vergroten in het licht van de toenemende droogte in Polen.

Om betrokken partijen (boeren, overheden, kennisinstellingen) te informeren over het gebruik en de implementatie van duurzame landbouwtechnieken, waaronder het gebruik van organische meststoffen en precisielandbouwtechnologieën, heeft de Nederlandse ambassade in Warschau een éénjarig pre-PPS-project opgezet. In dit project zijn de volgende activiteiten gepland:

  • Organisatie van seminars om de kennisbehoeften van de diverse belanghebbenden helder te krijgen.
  • Een onderzoeksmissie van Nederland naar Polen voor identificatie van partners.
  • Ontwikkeling van een kennismodule over een goed bodembeheer en het verhogen van het organisch gehalte in de bodem.
  • Onderzoeksmissie van Polen naar Nederland om praktische kennis op te doen over het verbeteren van het gehalte aan organische stof in de bodem.

De ambitie is dat na afloop van dit project een vervolg komt in de vorm van de oprichting van een publiek-privaat consortium, een zogeheten Partners International Business (PIB). Een PIB is een driejarig instrument waarbij de Nederlandse overheid, kennisinstellingen en bedrijven hun krachten en middelen bundelen voor activiteiten op een buitenlandse markt.

Bijeenkomst op 29 januari in Warschau over de e-learning module
Beeld: ©Ambassade Warschau
Bijeenkomst op 29 januari in Warschau over de e-learning module

E-learning kennismodule

In januari 2020 is een bijeenkomst georganiseerd met Nederlandse experts op het gebied van bodemverbetering en ontwikkeling van e-learning kennismodules (Agriholland en Nederlands Centrum voor Mestverwaarding) en vertegenwoordigers van Poolse wetenschappelijke instellingen op het gebied van bodemkwaliteitsonderzoek (Warminsko-Mazurski Universiteit in Olsztyn, Poznan Universiteit voor Levenswetenschappen, Universiteit voor Landbouw in Krakau, Instituut voor Bodemkunde en Plantenteelt in Pulawy).

De Poolse deelnemers waren het er over eens dat toename van organisch materiaal in de bodem door gebruik van organische meststoffen noodzakelijk is. Zij zien de noodzaak om deze kennis verder te verspreiden, maar zoeken nog naar methoden om boeren, en zeker de jonge generatie, te bereiken. Daarom waren ze erg geïnteresseerd in het maken van een e-learning module. De Poolse deelnemers aan de bijeenkomst bleken zeer geïnteresseerd om dit jaar deel te nemen aan de ontwikkeling en het testen van een dergelijke kennismodule.

De andere geplande activiteiten, zoals een factfinding-missie van Nederland naar Polen en andersom van Polen naar Nederland, worden gepland nadat de corona-restricties zijn opgeheven. 

Landbouwteam Warschau
war-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AgriWarsaw

Mei 2020

Deze bijdrage maakt deel uit van de Agrospecial Bodemverbetering. Via onderstaande link kunt u alle overige bijdragen lezen over dit thema.