Aquacultuur in de Golfregio: toegenomen interesse voor de productie van vis in een markt vol kansen
De aquacultuursector krijgt in toenemende mate aandacht van landen in de Golfregio. Deze landen, veelal gemotiveerd door eenzelfde wens de economie te diversifiëren, werken aan het verbeteren van de lokale voedselzekerheid door zich verschillende vormen van voedselproductie eigen te maken. Aquacultuur is een van deze vormen van en het potentieel is veelbelovend. Hierbij draagt Nederlandse kennis en kunde een goede naam en kan het bijdragen aan het verwezenlijken van de ambities in de Golfregio. Hieronder volgt een overzicht van de drie grootste visproducerende landen in de Golfregio.
Saudi-Arabië: ambitieuze doelstelling door grootse plannen
Saudi-Arabië is de grootste economie in de Golfregio en maakt de afgelopen jaren, middels hervormingsagenda Vision 2030, een ware (economische) transformatie door. Een onderdeel van deze transformatie is aquacultuur. Saudi-Arabië ziet veel in het uitbreiden en opzetten van viskwekerijen en ambieert een jaarlijkse totale productie van 600.0000 ton vis in 2030 (nu ruim 100.000 ton).
Momenteel kent Saudi-Arabië grote offshore en inland viskwekerijen, waar veelal witpootgarnaal, barramundi, tilapia en brasem worden gekweekt. De visvangst levert het land zo’n 70.000 ton aan vis op en is de afgelopen jaren gestagneerd, terwijl de hoeveelheid gekweekte vis juist een boommeemaakt. Het Saudische Ministry of Investment (MISA) identificeerde brasemproductie (met marine aquaculture farming) en zalm productie (middels inland fish recirculation farming) als kansrijke sectoren binnen de voedselproductie. Buitenlandse investeringen in aquacultuur worden bovendien gestimuleerd door nieuwe wetgeving van de Agricultural Development Fund (ADF), die leningen aan buitenlandse investeerders verschaft.
Een veranderend dieet, een toenemend aantal toeristen en een natuurlijke bevolkingsgroei zorgen ervoor dat de absolute vraag naar visproducten blijft toenemen. Saudi-Arabië speelt hierop in door een aantrekkelijk investeringsklimaat te scheppen voor investeringen in de aquacultuursector. Desondanks bestaat zo’n driekwart van de Saudische visconsumptie uit geïmporteerde vissoorten.
De aquacultuurplannen in Saudi-Arabië zijn ambitieus. Zo vormt aquacultuur ook een belangrijk deel van het megaproject NEOM, gelegen aan de Rode Zee, waar het land voornemens is om jaarlijks 80.000 ton vis te kweken in 2030. Daarnaast wil Saudi-Arabië inzetten op het grootschalig kweken van zeewier en algen. Zo zetten de universiteit KAUST samen met het Saudische Ministry van Environment, Water and Agriculture onlangs een algenproductiefaciliteit op aan de Rode Zee, die naar verwachting jaarlijks zo’n honderd ton algen zal produceren. Deze algenproductie is bedoeld als visvoeder.
Saudi-Arabië stimuleert binnenlandse productie en is in de afgelopen jaren terughoudender geworden ten opzichte van de import van eindproducten. De lokale FDA pusht buitenlandse bedrijven een lokaal waarde-element toe te voegen aan de productieketen, bijvoorbeeld door verwerking of verpakking. Voor het Nederlandse bedrijfsleven kan het daarom interessant zijn om schakels te vormen in verschillende onderdelen van de keten die nodig is om de Saudische (mega)projecten te doen slagen. Denk hierbij ook aan de cold chain distributie, het leveren van fingerlings en de visverwerkende industrie.
De Verenigde Arabische Emiraten: innovatie in het Midden-Oosten
De Emiraten zijn van alle Golfstaten het meest gevorderd in de voorgenomen voedseltransitie. Het schenkt al geruime tijd aandacht aan innovatie en levert met een van de grootste inland caviar-farms in de wereld en de grootste zalmkwekerij in de regio al een paar prestaties van formaat. Toch importeren de Emiraten nog zo’n 70% van de 222.000 ton aan vis die jaarlijks wordt geconsumeerd. Met een jaarlijkse visconsumptie van ongeveer 28.5 kg per inwoner ligt dit gemiddelde het hoogst van de GCC-landen.
In de Nationale Voedselzekerheids Strategie van de VAE staat vis genoteerd als een van de focusgebieden (zie ook: UAE Aquaculture Pulse 2020 voor specifieke vissoorten). Ondanks de voortvarendheid waarmee het land haar ambitie aanvliegt, kent het nog veel uitdagingen. Het extreme klimaat, geen ruimte voor offshore kwekerijen en het tekort aan gekwalificeerd personeel zijn daar drie van. Het klimaat vormt geen sta-in-de-weg voor de kweek van bepaalde vissoorten, maar deze zijn vaak niet commercieel interessant. De kweek van zalm is inland mogelijk maar de kostprijs ligt hoger door de moeilijke omstandigheden en beperkte schaalvoordelen. Dit maakt de vis uit de VAE duurder dan die uit andere landen, wat de productie in eerste aanleg niet aantrekkelijk maakt. De Emiraten proberen hierin te schipperen middelsnee aantrekkelijke investeringsvoorwaarden, subsidies en campagnes om de consumptie van lokaal geproduceerd voedsel aan te moedigen.
Een tekort aan gekwalificeerd personeel is een van de bottlenecks voor de aquacultuursector in de VAE. Er zijn weinig Emiratis die interesse hebben in de aquacultuurindustrie, waardoor veel kennis van buitenaf moet komen en lokale knowhow in beperkte mate aanwezig is. Desondanks poogt de VAE een nieuwe generatie studenten te interesseren voor de sector, onder andere door het aanbieden van en bachelor-studie Marine Fisheries and Animal Science. Echter blijft de vraag naar K2K programma’s en kennisoverdracht groot. Zie ook dit eerdere Agrobericht over kansen in de VAE.
Het Sultanaat Oman: historisch visserijland zal met de tijd mee moeten gaan
De visserij is een van de oudste sectoren in Oman en kent daardoor een lange geschiedenis. De relevantie van deze sector is echter afgenomen na de ontdekking van olie in het land. Toch exporteert het Sultanaat – als enige land in de Golfregio – nog altijd meer vis dan het importeert.
Momenteel wordt het merendeel van de verhandelde vis gevangen in de wateren rondom Oman, kweek zorgt voor zo’n 7% van de jaarlijkse visproductie en bestaat hoofzakelijk uit brasem, witpootgarnaal en tilapia. Veruit het grootste deel van de kweek bevindt zich offshore, maar er is in toenemende mate interesse om ook het aantal inland kwekerijen uit te breiden. De overheid heeft als doel gesteld om in 2040 jaarlijks 200.000 ton vis te produceren middels viskwekrijen. Nu ligt dat aantal nog op zo’n 3.500 ton.
Daarnaast is de vissersvloot van Oman slechts beperkt gemoderniseerd. Het land kent zo’n 24.000 geregistreerde vissersschepen, waarvan een kleine 5.000 niet gemotoriseerd zijn. Bovendien is 96% van de gemotoriseerde vaartuigen kleiner dan twaalf meter in lengte. Ondanks dat verschillende vissoorten onder druk staan kijkt het Sultanaat naar het moderniseren van haar vissersvloot en het delen van best-practices met de Omani vissers
Veel kansen
De Golfstaten staan dikwijls voor eenzelfde opgave betreft de aquacultuursector: Een industrie drastisch uitbreiden binnen een bepaalde tijdspanne met daarbij de nodige uitdagingen. Het is belangrijk om rekening te houden met de bredere doelstelling van de ambitieuze plannen. Er wordt namelijk door de lokale autoriteiten erg sec gekeken naar de nettobijdrage aan een land, zo moeten buitenlandse partners bijdragen aan werkgelegenheid, kennisopbouw en een solide lokale productie. De aquacultuursector in de Golfregio biedt volop kansen, in alle schakels van de keten. Kennisinstellingen, bedrijven, leveranciers, kwekers en consultants zijn allemaal nodig om de ambities in de Golfregio handen en voeten te geven. Het Nederlandse bedrijfsleven is goed gepositioneerd om hier een belangrijke rol in te kunnen nemen.
Voor verdere informatie over maatschappelijk verantwoord ondernemen in de Golfregio kunt u terecht op de website van de RVO.
Van 4 februari tot 6 februari aanstaande vindt SIMEC 2024, de grootste marine exhibition in de Golfregio, plaats in Riyadh. Nieuwsgierig geworden? Meld u dan aan als bezoeker.
De LNV-afdeling te Riyadh identificeert de opkomende aquacultuursector in de Golfregio als een kans voor het Nederlands bedrijfsleven en introduceert u graag in deze opkomende markt. U kunt contact opnemen met de Landbouwraad voor de GCC-landen via een email naar riy-lnv@minbuza.nl.