COP27 unieke kans op samenwerking met partners in Egypte
Landbouw in Egypte gaat terug tot de tijd van de farao’s. Met een aanhoudende bevolkingsgroei, waterschaarste en klimaatverandering is de sector echter niet toekomstbestendig. Met de klimaattop COP27 in het Egyptische Sharm El-Sheikh krijgt duurzame landbouw in Egypte wereldwijde aandacht. Dit biedt kansen voor Egyptisch-Nederlandse samenwerking op het terrein van klimaatbestendige landbouw.
De Egyptische landbouw heeft sinds de jaren negentig een enorme groei doorgemaakt. De groene revolutie heeft groot effect gehad. In zestig jaar tijd is de tarweopbrengst per hectare ruim vervijfvoudigd. Langs de delta en de Nijlvallei – maar ook verderop in de woestijn – is op grote schaal land herwonnen voor landbouw.
Bloei tuinbouw
De tuinbouw is door export naar Europa tot bloei gekomen. Zo is Egypte de laatste jaren een grote exporteur van sinaasappelen geworden. Ook uien, aardappelen, aardbeien en verse boontjes vinden hun weg naar Nederlandse supermarkten, en via de haven van Rotterdam en Schiphol ook naar andere bestemmingen.
Investeringen Nederlandse bedrijven
Nederlandse bedrijven spelen met hun investeringen en kennisoverdracht een grote rol in dit succes. Zo was Farm Frites een pionier bij de ontwikkeling van de aardappelteelt in de woestijn. Dat door de combinatie van Wageningse kennis en Hollands boerenverstand. Heineken haalt met joint venture partner Al Ahram Beverages al hun gebruikte gerst lokaal op. Onlangs heeft deze combinatie een nieuwe gerstvariëteit laten registreren. Dit ras heeft minder water nodig en is beter bestand tegen de hitte in de woestijn.
Verdubbeling bevolking
Maar is dit Egyptische landbouwsucces duurzaam? Kan het een bevolking die tussen 1990 en 2030 ruim verdubbelt van 56 tot 128 miljoen, blijven voorzien van voedsel, banen en inkomen?
Net als de Nederlandse landbouw kent Egypte enorme uitdagingen. In de eerste plaats is beschikbaarheid van water een zorg. Veel van de recente groei van de sector is gerealiseerd door gebruik te maken van niet-hernieuwbaar grondwater. Dat gaat dus ten koste van toekomstige generaties. Klimaatverandering draagt bij aan de urgentie om het anders te doen. Al is, zeker in Egypte, niet iedereen daarvan doordrongen.
Klimaatverandering raakt boeren
Klimaatverandering raakt Egyptische boeren. Vorig jaar was een slecht mangoseizoen in Egypte. Het was ongebruikelijk heet in het voorjaar toen de mangobomen bloeiden, wat de vruchtzetting negatief beïnvloedde. Ziekten en plagen gedragen zich anders en het optimale groeiseizoen verschuift. Langere periodes van hitte betekent meer verdamping, meer waterschaarste en een groter risico op verzilting. Boeren moeten weerbaar zijn om zich aan te passen. Die weerbaarheid staat de laatste jaren onder druk door marktverstoringen en hogere prijzen voor kunstmest, gewasbeschermingsmiddelen en transport.
'Egypte is door de Nederlandse regering bestempeld als zogeheten combinatieland voor buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking'
Inzet landbouwteam
Klimaat- en waterslimme landbouw biedt een kans om te werken aan die weerbaarheid, en ook aan de vermindering van de bijdrage van de landbouw aan de klimaatverandering. Onlangs is Egypte door de Nederlandse regering bestempeld als zogeheten combinatieland voor buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Dit biedt een mogelijkheid om meer te doen op dit onderwerp. Als landbouwteam op de Nederlandse ambassade zetten we in op: resistente zaden, zuinig watergebruik, bodemkwaliteit en het tegengaan van verzilting.
Samenwerking Nederland-Egypte
Dit zijn thema’s om met Nederlandse en Egyptische partners verder uit te werken. Onlangs heeft het landbouwteam samen met het Netherlands-African Business Council (NABC) zeven Nederlandse bedrijven met expertise op klimaat- en waterslimme landbouw gemobiliseerd om zich te presenteren met een Nederlands Paviljoen op de Sahara Expo. Tijdens een drukbezocht seminar werd ingegaan op het belang van een gezonde bodem, waterbeheer en verbeterde teelttechnieken voor een weerbare landbouw. Er is perspectief op hechte samenwerking tussen Egypte en Nederland op dit terrein.
COP27: kansen benutten
Klimaat- en waterslimme landbouw staat op de agenda van de klimaattop COP27. De bij het Netherlands Food Partnership ondergebrachte denk-en-doe-tank Clim-Eat is door het Egyptische voorzitterschap gevraagd te ondersteunen om voedsel en landbouw een stevige plek te geven op de top in Sharm El-Sheikh. Dit heeft geleid tot een COP27 initiatief op Food & Agriculture for Sustainable Transformation (FAST), op 12 November een thematische dag voor adaptatie en landbouw en een Food Systems paviljoen, waar verschillende Nederlandse partners zijn vertegenwoordigd.
Bekijk de video Collaboration for sustainable impact in Egypt
met Marilique Nijmeijer en landbouwraad Melle Leenstra.
Clim-Eat ondersteunt niet alleen het voorzitterschap, maar ook het landbouwteam van de Nederlandse ambassade. Marilique Nijmeijer versterkt ons team en helpt mee een Nederlandse bijdrage te leveren aan de dynamiek in Sharm El-Sheikh. Dit biedt een kans om lessen over klimaat- en waterslimme landbouw over het voetlicht te brengen met de vraag: hoe kunnen we de opgedane kennis en ervaring inzetten voor ‘impact at scale’? Deze vraag staat centraal in een hybride seminar vanuit het Food Systems Paviljoen op 14 November in Sharm El Sheikh.
Nieuwe visie landbouwteam
De aandacht voor klimaat- en water-slimme landbouw is door COP27 in een stroomversnelling geraakt. Het landbouwteam op de ambassade in Cairo gebruikt dit momentum om te werken aan een visie voor klimaat- en water-slimme landbouw voor Egypte en Jordanië. We hebben Wageningen University & Research gevraagd om in kaart te brengen welke lessen er zijn geleerd op het gebied van klimaat-slimme landbouw. In dialoog met partners zijn die lessen getoetst om verder vorm te geven in een gezamenlijke visie. Uit die uitwisseling bleek een sterke behoefte aan partnerschap en dialoog om te zien wat werkt in de lokale context en hoe dat kan worden opgeschaald om daadwerkelijk klimaatimpact te maken.
Bedekte teelt
Het is duidelijk dat er geen eenvoudige antwoorden zijn en meerdere oplossingen. Enerzijds zijn er in de regio lessen geleerd op het gebied van bedekte teelt. In potentie zou dit een grote rol kunnen spelen in het verhogen van waterefficiëntie in de landbouw. De vraag is: lenen marktomstandigheden, prijsverhoudingen en het lokale kennisniveau zich ervoor kassentechnologie op te schalen? En wat is de uiteindelijke impact op water, mens en natuur als dat lukt?
Natuurinclusieve landbouw
Anderzijds zijn er ervaringen opgedaan met meer natuurinclusieve landbouw. Vanuit het Desalt Impactcluster met partners als Salt Doctors en Delphy, heeft Nectaerra ervaringen opgedaan met een natuurinclusieve aanpak om verzilting het hoofd te bieden en tegelijkertijd te werken aan bodemverbetering. Met commerciële boeren doen ze veldproeven met bodembedekkers, groenbemesters en begeleidende gewassen. Hierbij krijgen zij steun van Wageningen Plant Research dat het voorbeeld van de Farm of the Future in Lelystad als inspiratiebron inzet.
Compostering
Ook compostering speelt hier een rol bij. Agro-ecologisch voorloper Sekem heeft in Egypte veel ervaring met composteren, maar hoe kan dit worden opgeschaald en wat is het verdienmodel daarbij voor boeren? De Sekem groep, samen met Heliopolis Universiteit en Demeter Egypt, hebben hier ideeën voor. Zij hebben een ‘Economy of Love’ aanpak en certificeringssysteem ontwikkeld om duurzame teelttechnieken aan een carbon credits certificeringssysteem te koppelen. Zo hopen ze de Egyptische landbouw toekomstbestendig te maken. Dit kunnen ze niet alleen; ze zoeken partners.
Kansen voor samenwerking
Kortom, COP27 biedt kansen voor samenwerking op het thema klimaat- en water-slimme landbouw. Die proberen wij gezamenlijk met Nederlandse en Egyptische partners te benutten. De grote uitdaging is om deze transitie door te blijven zetten, ook als de wereld zijn ogen na COP27 van Egypte af zal wenden.
Contact
Landbouwteam Egypte
E-mail: kai-lnv@minbuza.nl
Twitter: @NLagriEgJor
November 2022