Frankrijk zoekt naar de beste manier om de Lumpy Skin Disease (LSD) te beteugelen. LSD, ook wel besmettelijke nodulaire dermatose genoemd, is een virale ziekte bij runderen maar kan ook voorkomen bij schapen en geiten.
Beeld: © Unsplash
In Frankrijk zijn tot nu toe zo’n 110 gevallen vastgesteld van Lumpy Skin Disease (LSD), allen bij runderen. Deze ziekte brak afgelopen zomer uit in de Alpengebieden. Door snel handelen bleef besmetting beperkt. Dit dankzij toepassing van een strategie opgesteld door “Nationaal comité voor de oriëntatie van het gezondheidsbeleid voor dieren en planten” (Cnopsav), het zogenaamde Parlement du Sanitaire. Hiervoor werden maatregelen getroffen die tot positieve resultaten leidden.
Echter de ziekte blijft nog de kop opsteken in verschillende streken. De laatste uitbraak vond plaats in de Ariège (bij de Spaanse grens). Waarschijnlijk is illegaal veevervoer hier de oorzaak aan. De gemoederen onder rundveeboeren liepen daar hoog op. De gendarmes moesten er aan te pas komen en hebben een boerderij in beslag genomen na confrontaties met demonstranten die zich hadden verzameld om het slachten van meer dan 200 runderen te verhinderen.
Boerenvakbonden en landbouwkamers hebben in de zomer een experimenteel protocol voorgesteld aan het ministerie van Landbouw om het slachten te beperken tot besmette koeien en de rest van de kudde gedurende vier tot zes weken te controleren met een PCR-test. Ze riepen verder op tot een “massale, snelle en doeltreffende vaccinatie buiten de gereglementeerde zones” en tot de instelling van een beschermingszone van 5 kilometer rond de besmettingshaarden. Het ministerie heeft deze aanpak gevolgd en deze blijkt goed te werken.
Recente nieuwe uitbraken
De recentelijke nieuwe haarden blijft echter zorgwekkend en is waarschijnlijk het gevolg van het vervoer van dieren, waarvan sommige illegaal zijn. Daarom wil de minister dat de bestrijdingsstrategie strikt wordt nageleefd om te voorkomen dat individueel onverantwoordelijk gedrag enorme collectieve gevolgen heeft. Frankrijk gaat de controles verscherpen door instructies aan de prefecten en bij niet-naleving van de regels worden strenge sancties opgelegd.
Bestrijdingsmaatregelen vanuit het Franse ministerie
Dit zijn:
- Vroegtijdige opsporing van haarden, gebaseerd op: nauwlettende controle van de gezondheidstoestand van het vee door de veehouders, systematische melding aan de dierenarts bij verdachte symptomen (koorts, afscheiding, knobbeltjes) voor het nemen van officiële monsters; bij prefectoraal besluit worden rond de haarden beperkingsgebieden ingesteld;
- Totale ruiming van het vee in de haarden;
- In de beperkingsgebieden wordt zo snel mogelijk een verplichte massale vaccinatie uitgevoerd; deze vaccinatie wordt volledig door de staat betaald. De vaccinatiestrategie heeft betrekking op alle runderen, ongeacht hun leeftijd;
- Naleving in de beperkingsgebieden van de veiligheidsvoorschriften en met name het verbod op verplaatsingen van runderen of de strikte naleving van de verplaatsingsvoorwaarden in geval van een toegestane uitzonderingsverplaatsing.
Het ministerie van Landbouw heeft na de recentelijke nieuwe uitbraak in het Zuid-Westen van Frankrijk in een persbericht nogmaals nadrukkelijk benadrukt dat de gezondheidsprotocol zijn nut tot nu toe heeft bewezen en ongewijzigd blijft. Het doel blijft de uitroeiing van de ziekte door wetenschappelijke protocollen toe te passen die werken.
Rundvee-LSD, Frankrijk bestudeert de mogelijkheden van vaccinatie in 2026
De Franse minister van Landbouw, Agrovoeding en Voedselsoevereiniteit, Annie Génévard, riep op 9 december het Parlement du Sanitaire, wederom bij elkaar voor een overleg over de organisatie van de vaccinatie in 2026 tegen besmettelijke nodulaire dermatose (LSD).Vaccinatie is momenteel verplicht in de gereglementeerde zones, 50 km rond de haarden. Sinds het eerste geval eind juni zijn ongeveer een miljoen runderen gevaccineerd.
Hervatting export rundvee naar Italië
Na de maandenlange opschorting van handel in runderen uit de beperkingsgebieden rond de uitbraken van LSD was het voor de Franse rundveehouders van groot belang dat de export naar Italië werd hervat. De spanning onder de rundveehouders steeg dan ook.
Na wekenlange onderhandelingen hebben Frankrijk en Italië een akkoord gesloten waarin de sanitaire voorwaarden zijn vastgelegd voor het vervoer van runderen uit het Franse vaccinatiegebied naar Italië.
Deze overeenkomst met Italië maakt het sinds begin december mogelijk om gevaccineerde runderen en kalveren van gevaccineerde moeders (afkomstig vanuit een goedkeurde zone) naar Italië te verzenden, op voorwaarde dat ze worden beschermd tegen insecten die LSD overbrengen, dat ze door een dierenarts worden onderzocht en dat ze vóór hun vertrek gunstige bloedtesten ondergaan. Deze zone-lijst zal worden uitgebreid naarmate de veehouderijen in de andere gemeenten van het vaccinatiegebied aan de voorwaarden van de Europese regelgeving voldoen.
Vergoeding door de staat
Frankrijk maakte de balans op voor compensatieregelingen. Gezien de urgentie om de kaspositie van de getroffen veehouders snel te herstellen en de herkapitalisatie van de veestapel zo veel mogelijk te ondersteunen, zijn uitzonderlijke maatregelen genomen en zijn de betalingstermijnen verkort. Tot op heden is bijna zes miljoen euro uitbetaald, waarvan 5,3 miljoen euro als voorschot op de marktwaarde van de dieren (ofwel 95 % van de geplande voorschotten) en meer dan een half miljoen euro voor de vernieuwing van de veestapel. Een tweede betaling zal voor het einde van het jaar plaatsvinden.
Felle reacties op de voorstellen van de minister
Ondanks de bovengenoemde tegemoetkomingen en oplossingen van het Franse ministerie van landbouw zijn de reacties van de boeren heftig en de meningen over de voorgestelde handelswijze verdeeld.
Tegenstanders van deze maatregelen hekelen het systematisch slachten van dieren. Zowel de rechtse boerenbond Coordination Rurale als de linkse boerdenbond Confédération paysanne eisen een breed vaccinatieplan.
Confédération paysanne: “we weten dat vaccinatie werkt", binnen een nog te bepalen perimeter en in combinatie met beperkingen op het vervoer van dieren. Maar “er is geen echte algemene bereidheid is om hiertoe over te gaan”. Deze vakbond gaf aan hun acties in Frankrijk voort te zullen zetten.
Anderen vrezen daarentegen dat een algemene vaccinatie de “ziektevrije status” van Frankrijk in gevaar brengt, waardoor het land niet meer kan exporteren. Op de sinds kort gesloten overeenkomst voor hervatting van export van gevaccineerde runderen uit getroffen gebieden met Italië, reageert de FNSEA, de grootste boerenbond in Frankrijk, negatief. Zij vinden dat dit soort overeenkomsten gepaard gaat met beperkingen, met name de vaccinatieplicht rond de veehouderij, waardoor de handel maandenlang kan worden geblokkeerd. Er zal per land moeten worden onderhandeld.
De “sterke terughoudendheid” van de FNSEA ten aanzien van vaccinatie houdt verband met het risico van een ineenstorting van de export en de prijzen. Als de ziekte onbeheersbaar wordt al er echter wel tot vaccinatie over moeten worden gegaan. Maar het vaccineren van 15 miljoen dieren duurt 30 tot 40 weken voordat er nationale dekking.
De Coordination Rurale is “erg boos” en vind de beslissing van de landbouwminister “niet erg moedig”.
Eind januari zal er een nieuw “parlement du Sanitaire” plaatsvinden, dat volgens het ministerie “besluitvormend” zal zijn.
Inventarisatie in Frankrijk waar Lumpy Skin Disease heerst
Op 11 december 2025, werden er in Frankrijk 110 uitbraken geteld, verdeeld over 8 departementen. Deze haarden betroffen 75 veehouderijen. Iets meer dan 3000 runderen zijn al geëuthanaseerd. Volgens een decreet van juli vergoedt de staat "eigenaren van geëuthanaseerde dieren". Volgens een besluit van juli vergoedt de staat eigenaren van geëuthanaseerde dieren evenals de kosten van het ruimen en ontsmetten.
Beeld: © Ministerie van Landbouw - Frankrijk
De beperkte zones worden bij prefectoraal besluit ingesteld rond elke ontdekte LDS-haard.
Deze omvatten:
- een zogenaamde “bewakingsgebied” met een straal van 50 kilometer rond de haard, waar preventieve maatregelen worden toegepast (versterking van de veterinaire bewaking, ongediertebestrijding) en waar beperkingen gelden voor het vervoer van runderen om te voorkomen dat de ziekte via het vervoer van runderen naar andere veehouderijen wordt verspreid.
- een zogenaamde “beschermingsgebied”* met een straal van 20 kilometer rond de haard, waar dezelfde regels gelden als in de bewakingszone, met nog strengere maatregelen voor het vervoer van dieren. Als er 28 dagen zijn verstreken sinds de laatste besmette veehouderij is geruimd en er geen nieuwe haarden zijn geconstateerd, wordt de “beschermingszone” een “bewakingszone”.
*Een beschermingsgebied kan 45 dagen na de laatste ruiming van een besmettingshaard in dat gebied worden omgezet in een vaccinatiegebied, op voorwaarde dat ten minste 75 % van de rundveestapel al meer dan 28 dagen is gevaccineerd.
Versnelling invoering van een moderne nationale database
Interbev, de Franse interprofessionele organisatie voor veeteelt en vlees, wil een versnelde invoering van digitalisering, door middel van een nationale database, van de identificatie van rundvee zodat die operationeel zal zijn in 2027 (in plaats van in 2028). Met de LSD moeten veehouders gegevens doorgeven aan de overheid, die nu via Excel-bestanden gaan. Via digitalisering zou dat sneller en efficiënter gaan er moet dus geïnvesteerd worden in een moderne nationale database.