Niek Bosmans over partnerschap, projecten en kansen in Zuid-Afrika

Voordat Niek naar Zuid-Afrika vertrok, werkte hij als LVVN-raad in Ethiopië. Met een achtergrond in landbouw, natuur- en landschapstechniek, integrale gebiedsontwikkeling en waterbeheer wist hij via verschillende internationale functies zijn langgekoesterde wens waar te maken: LVVN-raad worden. ‘Het is echt een droombaan. Ook de post in Zuid-Afrika was genieten van het land, de mensen en het werk.’

Met zijn vrouw en jongste dochter verhuisde hij naar Pretoria; drie oudere kinderen bleven in Nederland. Zijn start viel samen met de coronaperiode. ‘Zuid-Afrika was streng: quarantaine, thuisonderwijs en weinig contact. Het maakte de opstart uitdagend, maar ook bijzonder. Toen het land weer open ging, heb ik met volle teugen genoten van de ontmoetingen en het verkennen van de regio’s. Het landschap is enorm gevarieerd, van vruchtbare landbouwgebieden tot uitgestrekte natuurparken.’

Een sterk en groeiend team

Zijn LAN (LVVN Attaché Netwerk) team in Pretoria bestaat uit Bernard Likalimba (landbouwadviseur), William Bowden (beleidsmedewerker), Dalene Breytenbach (administratieve ondersteuning) en Timo Cober (LVVN-attaché). ‘We werken met een jaarplan van twaalf hoofdactiviteiten, verdeeld over het team. Iedereen is eerste aanspreekpunt voor zijn of haar dossiers. Dat geeft eigenaarschap en resultaatgerichtheid. Bernard brengt decennia ervaring en kennis van Afrika, William is jong, gedreven en een sterke netwerker, Dalene houdt het team sociaal en organisatorisch op koers, en Timo brengt Haagse ervaring mee naar de praktijk. Een bijzonder en prachtig team!’

Het LAN team werkt nauw samen met andere afdelingen binnen de Nederlandse ambassade, zoals water, energie, klimaat en stakeholder engagement. ‘Op de ambassade vervagen de schotten tussen ministeries; dat versterkt de impact van ons werk.’

Gebiedsgerichte projecten

Niek noemt drie gebiedsgerichte projecten als hoogtepunten:

• Kruger to Canyons – In het noordoosten van Zuid-Afrika komen landbouw (citrus, avocado) en natuur (Kruger National Park) samen. ‘Het draait om balans tussen productie en natuurbehoud. En hoe duurzame productie versterkt kan worden door gebruik te maken van aanwezige biodiversiteit'.
• Source to Sea – In de Western Cape werkt het team met onder andere het Wereld Natuur Fonds aan duurzame druiven- en citrusproductie, met aandacht voor waterbeheer en biodiversiteit.
• Grootvlei – Een voorbeeldproject van geïntegreerde samenwerking met Nederlandse bedrijven en lokale partijen, gericht op duurzame land- en tuinbouw.

Daarnaast speelde het team een rol bij het koninklijk en ministerieel bezoek, een regionale bijeenkomst voor Afrikaanse en Midden-Oostelijke collega’s en de G20-voorbereidingen. ‘Nederland is door gastland Zuid-Afrika uitgenodigd, en wij adviseren mee over agenda en inhoud.’

Partnerschap als sleutel

Volgens Niek is partnerschap de basis voor succes. ‘Zuid-Afrikanen zijn warme, relatiegerichte mensen. Als je investeert in gelijkwaardige samenwerking, bereik je veel en kun je veel van elkaar leren. We steken veel energie in relaties en hebben geduld. Dat levert duurzame contacten op, tot op ministerieel niveau.’

De jaarlijkse Landbouwwerkgroep – afwisselend in Nederland en Zuid-Afrika – is daar een voorbeeld van. ‘We hebben een directe ingang tot het ministerie van Landbouw hier, iets wat niet vanzelfsprekend is. Europese collega’s kijken daar soms met jaloezie naar.’

Uitdagingen onderweg

Niet alles verloopt vanzelf. Zo vroeg de invoering van strengere importregels voor citrus in de EU om extra inzet om de samenwerking met Zuid-Afrika te versterken. ‘Het is belangrijk om naast Europese afspraken ook de bilaterale relatie goed te houden.’

Gebiedsgerichte projecten vragen daarnaast om het “bij elkaar houden van alle kikkers in de kruiwagen”. ‘Je hebt te maken met veel partijen in beide landen. Local ownership en demand-driven werken zijn daarom van groot belang om succesvol te kunnen zijn.’

Grootvlei: toonbeeld van een combi-track

Het Grootvlei-project in Zuid-Afrika geldt voor Niek als het voorbeeld van hoe Nederlandse kennis, handel en investeringen samenkomen met lokale ontwikkeling.

De aanleiding ligt in de Just Energy Transition van Zuid-Afrika: de overstap naar duurzame energie met het uitgangspunt "leave no one behind". ‘Wij laten samen met lokale partners zien dat zo’n transitie geen bedreiging is, maar juist kansen biedt voor gezonder en beter leven in lokale gemeenschappen.’

Toekomstgerichte tuinbouw speelt daarin een sleutelrol. ‘Het gaat om duurzame voedselproductie die banen creëert, economische groei stimuleert en waarvan lokale gemeenschappen direct profiteren. Dat trekt Nederlandse en Zuid-Afrikaanse partijen samen in een langetermijnvisie met korte termijnacties.’

Concreet is er een trainings- en demonstratiefaciliteit opgezet voor duurzame landbouw en tuinbouw. Nederlandse bedrijven als Seed2Feed, Holland Greentech, Svensson, Control Union, Bosmans van Zaal, Rijk Zwaan en in de beginfase Delphy leveren hardware, kennis en technologie. ‘Het is een complex project met veel partijen, maar dankzij de combi-track benadering – ondernemen met impact– boeken we tastbare resultaten waar naast de Nederlandse bedrijven ook de lokale gemeenschap nu al wat aan heeft.’

Kansen voor Nederlandse bedrijven

Voor bedrijven die de Zuid-Afrikaanse markt willen betreden, heeft Niek een duidelijk advies: ‘Kom niet voor de quick win. Investeer in relaties, werk samen met lokale partners en combineer langetermijndoelen met kortetermijnacties.’

Zuid-Afrika biedt goede kansen voor investeerders en het Nederlandse bedrijfsleven. Partners als RVO, Invest International en FMO zijn erg actief en bieden financiële en netwerkondersteuning.  Desondanks blijven er genoeg uitdagingen voor bedrijven om te overwinnen. De Nederlandse ambassade en het LAN team kunnen daar een faciliterende rol in spelen.

Persoonlijke hoogtepunten

Niek reist veel voor zijn werk. ‘Ik zeg altijd: ons werk ligt buiten. Onze partners zitten in het veld, niet achter een bureau. Je moet aan tafel zitten en in het veld staan.’ Privé genoot hij met zijn gezin van safari’s en de walvissen in de Western Cape. ‘De bush en de Southern Right- en Humpback-walvissen hebben ons hart gestolen.’

Evert Jan Krajenbrink heeft in augustus het stokje overgenomen. Wat geeft Niek mee aan zijn opvolger? ‘Geniet van het land en de mensen, maar investeer vooral in relaties. Het duurt even voor je zaken kunt doen, maar de oogst is meer dan de moeite waard.’

Toekomst

In augustus is Niek gestart als LVVN-raad voor Turkije, Irak, Israël en de Palestijnse gebieden. ‘De focus zal daar meer op geopolitiek liggen, maar ik wil kijken hoe landbouw, water, bodem en biodiversiteit ook daar kunnen bijdragen aan stabiele relaties en partnerschappen.’