Bedekte teelt in Zuid-Afrika als wapen tegen klimaatverandering
Bedekte teelt is in Zuid-Afrika bezig aan een opmars. Vooral grondloze teelt wordt gezien als het nieuwe boeren. Het is een wapen in de strijd tegen ondervoeding en klimaatverandering. Wat ontbreekt, is kennis en betaalbare techniek. Biedt dit kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven?
Met een snelgroeiende bevolking, een klimaat dat zich uitstekend leent voor de verbouw van een scala aan producten en een enorm areaal grond is het vreemd dat slechts een klein deel van deze oppervlakte gebruikt wordt voor landbouw. Nog steeds importeert Zuid-Afrika meer voedsel dan dat het exporteert.
Hoe kan het dat de potentie er is, maar dat de benodigde groei in landbouw achterblijft? Wij spraken hierover met Jason Freedman van het Nederlandse Delphy, Johan Swiegers van het Zuid-Afrikaanse vakblad Undercover Farming en Joshua Chimakula Ngoma, een middelgrote boer die ook trainingen verzorgt voor jonge agrarische ondernemers via Earn International.
Lees verder onder foto
Gebrek aan kennis en materialen
Hun boodschap is helder. Het ontbreekt aan kennis, de juiste materialen en aan goed opgeleide arbeidskrachten. Bedekte teelt kan dit tij keren. Dat is een mooie manier van milieubewust boeren door het efficiëntere waterverbruik en het minder en gerichter gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Door de inzet van meer techniek maakt bedekte teelt het tuindersvak ook interessanter voor de steeds grotere groep werkzoekende jongeren. Nu wordt landbouw nog vaak gezien als oubollig en lichamelijk zwaar. Bedekte teelt is echter geen van beide, ook al is het wel degelijk arbeidsintensiever.
Earn International: opleiden van vakmensen
Joshua Chimakula Ngoma speelt hier mooi op in met zijn nieuwe bedrijf Earn International. Het bedrijf richt zich op het opleiden van vakmensen in de landbouw. In Zuid-Afrika bestaat bedekte teelt uit het telen onder schaduwdoek, onder tunnels of in plastic kassen. Deze drie technieken worden in Zuid-Afrika allemaal toegepast. Ook grondloze teelt wordt in praktijk gebracht.
De aanstaande boeren kunnen op het bedrijf van Ngoma de opbrengsten vergelijken van de verschillende teelttechnieken. Na een intensieve training van drie maanden mogen de studenten in kleine groepen een stuk grond van Earn pachten en gaan ze als fictief bedrijf aan de slag. Zo leren ze alle ins en outs van de teelt, uitgangsmaterialen, kosten en afzet.
Milieubewust telen
De insteek bij Earn is vooral om milieubewust te telen. Er wordt ingezet op waterbesparing en hergebruik, en natuurlijke bestrijdingsmiddelen. Na afronding van de opleiding wordt met de studenten gekeken waar ze grond zouden willen kopen, wat vervolgens met sponsoren wordt gekocht. Zo wordt gewerkt aan een nieuwe generatie boeren die op een milieubewuste wijze en met midtech technieken producten gaan verbouwen voor de lokale markt. Het Sustainable Development Goal ‘geen honger’ (SDG 2) is hierbij uitgangspunt.
Bedekte teelt als wapen tegen klimaatverandering
Naast een hogere voedselproductie is er in Zuid-Afrika veel belangstelling voor bedekte teelt omdat het een wapen is in de strijd tegen klimaatverandering. Zuid-Afrika wordt onevenredig hard getroffen door klimaatverandering. Weersextremen komen steeds vaker voor. Bedekte teelt beschermt gewassen tegen wind, hagel, hoge en lage temperaturen en droogte. Verschillende grote bedrijven overwegen zelfs om volledig over te schakelen op bedekte teelt om zo ziekten en plagen de baas te kunnen blijven. Met bedekte teelt is het ook makkelijker om over te schakelen op milieuvriendelijke teelttechnieken.
Betrouwbare data ontbreken
Het is moeilijk te achterhalen hoe groot het areaal bedekte teelt in Zuid-Afrika is. Schattingen lopen uiteen van 10 tot 15% van de oppervlakte met tuinbouwgewassen. Betrouwbare data ontbreken echter. Wel weten we dat bedekte teelt in Zuid-Afrika inmiddels voor een breed scala aan producten wordt gebruikt; van tomaat en paprika tot druiven, blauwe bessen en laagstamfruit. Van de bedrijven die bedekte teelt toepassen, maakt bijna driekwart gebruik van grondloze teelt en van hen gebruikt bijna 80% een medium als zaagsel of mulch.
Veel Nederlandse bedrijven actief in Zuid-Afrika
Nederlandse bedrijven spelen een grote rol in de bedekte teelt in Zuid-Afrika. De kennis en ervaring van deze bedrijven staan hoog aangeschreven, vooral als men kijkt naar de laatste technologieën op het gebied van klimaatcontrole, waterbesparing, uitgangsmateriaal en trainingen. De trainingen van Delphy op het gebied van bedekte teelt, de kasconstructies van Bosman van Zaal en Dynatrade, de inklapbare schermen voor klimaatcontrole van Svenssons, de zaden van Rijk Zwaan en Enza Zaden en de integrale gewasbescherming van Koppert zijn inmiddels bekend.
Ondersteuning door Nederlandse ambassade
De ambassade ondersteunt Nederlandse bedrijven door middel van het organiseren van handels- en innovatiemissies, matchmaking en netwerkbijeenkomsten. Het landbouwteam heeft net de eerste online innovatiemissie achter de rug met meer dan 13 Nederlandse en 70 Zuid-Afrikaanse bedrijven en instellingen. Het team koppelt Nederlandse bedrijven in de tuinbouw met lokale bedrijven, organisaties en verenigingen. Voorbeeld is de opzet van het Centre of Excellence op de Universiteit van Stellenbosch. Het Nederlandse Delphy is hierbij coördinator.
Lees verder onder foto
Behoefte aan training van nieuwe telers
Waar liggen dan de nieuwe kansen? Landbouwjournalist Johan Swiegers is vrij stellig. De vertegenwoordigers van Nederlandse bedrijven zijn vooral bezig met de begeleiding van grote bedrijven. Er is niet genoeg capaciteit om te kijken naar de groeiende markt van nieuwe ondernemers die zich focussen op bedekte teelt en verticale landbouw.
Trainingen beginnende tuinders
Volgens Swiegers is er grote behoefte aan bedrijven die trainingen geven in de opzet van betaalbare kassen of tunnels. En die pakketten aanbieden aan beginnende tuinders die verse producten willen telen voor de lokale markt. Een mooi voorbeeld van zo’n pakket is de opkomende Nutrient Film Technique (NFT). Hierbij wordt gebruikgemaakt van een kant-en-klare mix van voedingsstoffen die toegevoegd worden aan een tank met water. Dat water voedt de planten met behulp van een pijpsysteem. Per 32 planten is ongeveer 2 keer per week 2 liter met voedingstoffen verrijkt water nodig dat wordt rondgepompt met een goedkope pomp. Dit systeem is duurzaam, niet duur en gaat 10 jaar of langer mee.
De Zuid-Afrikaanse overheid heeft programma’s om dit soort initiatieven te ondersteunen. Dit creëert banen, biedt openingen voor allerlei nevenbedrijven en helpt om op een milieuvriendelijke manier de groeiende bevolking te voeden.
Landbouwteam Zuid-Afrika
E-mail: pre-lnv@minbuza.nl
Twitter: @Agri_NLinSA
December 2020