Nederlandse steun aan demobedrijven in Servië

Het areaal bedekte teelt in Servië is bescheiden, maar groeit wel. De sector professionaliseert en trekt investeerders. De vraag naar kennis en technologie neemt daardoor toe. Nederland speelt hier op in, onder andere via samenwerking in een modern Horti Center. Een groep Nederlandse bedrijven is betrokken bij de opzet van een demonstratiebedrijf gericht op de productie van zachtfruit.

Servië, in de noordelijke Balkan, staat niet alleen bekend om zijn zonovergoten, smaragdkleurige maïsvelden, fruitgaarden vol zoete bessen en heuvels bedekt met groene wijngaarden. Vruchtbare grond, gemakkelijke toegang tot water en gunstige klimaatomstandigheden zijn redenen dat de land- en tuinbouw tot de topsectoren van de Servische economie behoren.

Lees verder onder foto

Tunnelkas met frambozen
Tunnelkas met frambozen

Ondernemersgeest

In tegenstelling tot andere Midden- en Oost-Europese landen, werd het eigendom van privé-landbouwgrond al erkend tijdens het socialistische tijdperk van Servië. Daardoor hebben de Servische telers en boeren geen gebrek aan ondernemersgeest, goede productie-ervaring en prima landbouwresultaten. Met een aandeel van 10% in het BBP, samen met goede cijfers over export, werkgelegenheid en plattelandsontwikkeling, is het duidelijk dat de landbouw een belangrijke sector van de Servische economie is. Groenten en fruit dragen daaraan ongeveer een derde van de landbouwproductie bij.

Het areaal bedekte teelt wordt niet geregistreerd in de statistische databases over de jaarlijkse productie, maar bedraagt naar schatting ongeveer 5.000 tot 6.000 hectare. Bij de glastuinbouw domineren tomaat en paprika, gevolgd door komkommer. Andere gewassen zijn bladgroenten (sla, spinazie, vroege kool) en radijs. Het areaal verwarmde teelt is ongeveer 100 hectare. De kasproductie in Servië neemt jaarlijks met ongeveer 5% toe. In de fruitsector vormen bessen het belangrijkste gewas.

'Nieuwe investeerders weten de groente- en fruitsector te vinden'

Veranderende markttrends

Pas in het laatste decennium realiseren telers een toename van de productie in de bedekte teelt. Oorzaken daarvan zijn in de eerste plaats de veranderende markttrends en consumentenvoorkeuren. Met de introductie van verse groente- en fruitafdelingen in de retail neemt de rol van open groente- en fruitmarkten en groothandelsmarkten af. Consumenten hebben het hele jaar door de mogelijkheid om verse producten te kopen. Ook stabiliseerde de financiële markt en raakte deze meer betrokken bij de landbouwsector. Samen met de beleidsondersteuning van het ministerie van Landbouw leidde dit tot een daling van de rentetarieven en breder aanbod van gunstige kredieten voor boeren en telers. Zij zijn daardoor meer bereid om in de productie te investeren, wat heeft bijgedragen aan een merkbare professionalisering en specialisatie van producenten.

Meer investeerders

Door deze veranderingen en ontwikkelingen weten ook nieuwe investeerders de groente- en fruitsector te vinden. De productie van groenten en fruit in Servië groeit: het meest in de regio van de Westelijke Balkan, wat ook de meest concurrerende regio is. De eerste investeringen vonden plaats in de vollegrondsteelt, maar investeringen in bedekte teelt winnen aan belang. Onder de investeerders bevinden zich bedrijven die hun kapitaal verdienden in de agribusiness, maar ook bedrijven uit andere economische sectoren. De investeringen stimuleren de productie en dragen bij aan de vooruitgang in de productie van vooral hard- en zachtfruit. Investeerders zetten in op nieuwe productietechnologieën, brachten nieuw assortiment in en openden nieuwe afzetmarkten.

Lees verder onder foto

Nieuw Horti Center in Ruma
Nieuw Horti Center in Ruma

Nieuw Horti-centrum

Het Nederlandse bedrijfsleven merkte de productietrends in Servië ook op. Eind 2020 wordt een nieuw, modern Horti Center opgeleverd in Ruma, zo'n 50 kilometer ten westen van Belgrado. Het centrum is een gezamenlijke investering van een lokaal bedrijf (Balkan Greenhouse DOO) en de Nederlandse partner KG Greenhouse B.V & KG Systems. Dit logistieke/trainingscentrum is een voorbeeld van hoe Servische boeren en ondernemers vertrouwd kunnen raken met het Nederlandse model van kennisoverdracht. Het Horti Center wordt niet alleen een showroom voor de nieuwste technieken en apparatuur, het is ook een plek waar telers uit Servië en omringende landen kennis kunnen maken met moderne glastuinbouwtechnieken en het gebruik van energiezuinige en duurzame oplossingen in de tuinbouw.

Hoogwaardige inputs nodig

De intensieve productie in de bedekte teelt vraagt ook om het gebruik van hoogwaardige inputs. De Nederlandse bedrijven staan in Servië en de regio bekend als innovatief en investerend in efficiënte productietechnologieën. In de regio bestaat vraag naar moderne groente- en fruitvariëteiten en plantmateriaal, meststoffen, biologische gewasbeschermingsmiddelen en natuurlijke bestuivingsmethoden, sproeien, gewasonderhoud, interne logistiek en oogst. Er is ook vraag naar mid- en hightech kasoplossingen, waaronder ventilatie, schermen, irrigatiesystemen, hydrocultuursystemen en andere klimaatbeheersingsmethoden en arbeidsmanagementsystemen. Allemaal technologieën die onderdeel zijn van trainingen in het nieuwe Horti Center.

Frambozen een succesverhaal

De zachtfruitsector heeft een vergelijkbare behoefte aan kennis. De productie van zachtfruit, vooral frambozen, is een van de succesverhalen van Servië. Servië is 's werelds op een na grootste producent van frambozen, met een gemiddelde jaarlijkse productie van 100.000 ton. Het succes is gebaseerd op ondernemerschap van kleine familiebedrijven en succesvolle bedrijven die diepgevroren fruit voornamelijk op de EU-markt afzetten.

De zachtfruitsector kent twee segmenten: vers en bevroren fruit. Om zijn positie als wereldspeler te behouden, moet Servië het productassortiment verbreden en meer waarde toevoegen aan het product. Een cluster van twaalf toonaangevende Nederlandse bedrijven en RVO.nl startten eerder dit jaar een publiek-private samenwerking, gericht op ondersteuning van Servische telers. Zij helpen hen om de fruitsector efficiënter, winstgevender en duurzamer te maken (zie ook ´Smart Solutions for Serbian Soft Fruit Sector´).

Demonstratiebedrijf voor fruitsoorten

Een van de pijlers van deze samenwerking in de zachtfruitsector is de opzet van een demonstratiebedrijf, gericht op verschillende vruchtsoorten (framboos, aardbei, blauwe bes, braam, rode bes en zure kers) en moderne variëteiten. Het demobedrijf laat de Servische boeren straks de hoogwaardige Nederlandse technologie en oplossingen zien, in combinatie met verschillende soorten afdekkingen, bemesting en substraattechnieken. Het moet een 'hotspot' voor kennisoverdracht aan telers worden, maar ook voor adviserende landbouwvoorlichters in het land. Het landbouwteam van de Nederlandse ambassade is bij alle trajecten betrokken.

Bij het demonstratiebedrijf komen een waterreservoir, een meteorologisch station en een veldlaboratorium voor de irrigatie en voor registratie van alle gegevens. Het wordt daarmee ook een plek voor toegepast onderzoek, onderwijs en training.

Landbouwteam Servië
Email: bel-lnv@minbuza.nl
@NLagro_Budapest

December 2020

Deze bijdrage maakt deel uit van de Agrospecial Bedekte voedingstuinbouw. Via onderstaande link kunt u alle overige bijdragen lezen over dit thema.