Boeren in Oost-Afrika geholpen met Nederlandse expertise
Landen in Oost-Afrika, waaronder Oeganda en Rwanda, worden het meest getroffen door klimaatverandering. Neerslagpatronen veranderen en temperaturen worden extremer tijdens droge perioden. Daarom is het van groot belang om in deze regio samen te werken en boeren te helpen om te investeren en de juiste beslissingen te nemen, op het juiste moment. Nederlandse bedrijven en organisaties kunnen daarbij helpen met klimaatslimme technologieën, aangepast aan lokale behoeften.
Klimaatverandering leidt er met name het zuidwesten van Oeganda en het noorden van Rwanda toe dat daar minder regen valt. Bovendien is de regenval minder voorspelbaar. Prognoses uitgevoerd door wetenschappers van het Climate Change Agriculture and Food Security Program (CCAFS) laten een stijging van de temperaturen zien van ongeveer 2 graden Celsius in de komende 30 jaar in Kenia, Tanzania en Oeganda.
Zowel meer regen als droogte
De prognoses laten ook een algemene toename van de regenval zien tijdens het korte regenseizoen (oktober, november en december), vooral in Kenia en Oeganda. Daarnaast voorzien ze langere droge perioden in combinatie met een afname van de regenval tijdens het lange regenseizoen (maart, april en mei) door droogte en onregelmatige regenval.
De grootste weer-gerelateerde risico's zijn droogte en extreme regenval. Die kunnen leiden tot het verslechtering van bodemstructuren, wegspoelen van gewassen, modderstromen en overstromingen. De veranderende weerspatronen bemoeilijkt de besluitvorming van boeren over wanneer te planten en wat te planten.
Boeren hebben veerkracht nodig
Het is allereerst nodig dat boeren in Oost-Afrika in staat zijn om tijdelijke schokken op te vangen en hun levensonderhoud aan te passen in het geval dat ze worden getroffen door ernstige klimaatveranderingen. Dit betekent dat ze veerkrachtig moeten zijn op verschillende gebieden:
- financieel/economisch: betere toegang tot krediet en marktontwikkeling,
- ecologisch: duurzaam landgebruik en klimaat slimme landbouwpraktijken, herbebossing, erosiebestrijding,
- sociaal: toegang tot kennis, om boeren bewust te maken van alternatieven en om hun keuzemogelijkheden te verbreden.
Nederlandse expertise al aanwezig
Het rapport van het Global Center on Adaptation, The State and Trends in Adaptation Report 2021: Africa, stelt dat investeringen van de publieke sector in Afrika prioriteit moeten geven aan onderzoek en voorlichting, waterbeheer, infrastructuur, landherstel en klimaatinformatiediensten. Dit om veerkracht op te bouwen bij lokale boeren, veehouders, vissers en kleine bedrijven.
Nederlandse expertise, technologie en kennis in een aantal van deze gebieden is al aanwezig.
Satelliet-data voor verzekeringen
eLEAF is een Nederlands bedrijf dat satelliet-data verzamelt en is gespecialiseerd in het gebruik van satellietgegevens voor indexverzekeringen. Zij ondersteunen de Ugandan Agricultural Insurance Scheme (UAIS), een samenwerking tussen de Oegandese verzekeringssector en de regering van Oeganda. Het betreft gewasspecifieke, op satellietbeelden gebaseerde indexverzekeringsproducten, die dekking bieden tegen droogte en overmatige regenval. Dit biedt een goedkope en schaalbare oplossing die veel kleine boeren kan beschermen.
'Het monitoren van het klimaat in Afrika is een belangrijke uitdaging om de bronnen van het continent op een optimale en duurzame manier te gebruiken. Momenteel zijn Afrikaanse observatienetwerken beperkt'
Weersvoorspellingen op tablet
Het Nederlandse bedrijf AUXFIN voorziet boeren in Burundi sinds 2019 van weers- en seizoensvoorspellingen op een op zonne-energie opgeladen tablet. Het bedrijf is van plan de toepassing de komende jaren op te schalen naar Congo, Oeganda, Soedan en Burkina Faso. Via de tablet krijgen boeren toegang tot financiële diensten, inputleveranciers en landbouwinformatie.
Uit evaluatie blijkt dat de boeren hun gedrag hebben aangepast aan de veranderende weerspatronen. Planten begon pas als er regen werd voorspeld, oogsten in de droge periode. En arbeidskrachten werden alleen ingehuurd als het de volgende dag droog was. Dit bespaart geld en tijd voor de boeren.
Netwerk van weerstations
Het Trans-Afrikaanse Hydro-Meteorologische Observatorium (TAHMO) heeft tot doel een uitgebreid netwerk van weerstations in heel Afrika te ontwikkelen. Binnen het project is een prototype gebouwd van een regenmeter die kan worden geproduceerd voor €10. De regenmeter is ontwikkeld in Nederland en getest in Tanzania.
In Rwanda is TAHMO bezig met het project Information Services for Rwandan Potato Farmers (ISRPF). Dit project richt zich op het leveren van de benodigde informatiediensten aan lokale boeren om Phytophthora te verminderen. Deze besmettelijke schimmelziekte bij aardappelen en tomaten is een van de belangrijkste risico’s voor de voedselzekerheid in Rwanda. TAHMO onderzoekt nu of dergelijke diensten commercieel levensvatbaar zijn.
Belangrijke uitdaging
Het monitoren van het klimaat in Afrika is een belangrijke uitdaging om de bronnen van het continent op een optimale en duurzame manier te gebruiken. Momenteel zijn Afrikaanse observatienetwerken beperkt. Nationale regeringen en regionale planners hebben niet de gegevens om goede beslissingen te nemen over investeringen in infrastructuur voor onder andere watervoorraden.
CRAFT-project
Het Climate Resilient Agribusiness for Tomorrow (CRAFT)-project, dat loopt van juni 2018 tot mei 2023, is gefinancierd door het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Het is opgezet om de beschikbaarheid van klimaatslim voedsel voor de groeiende bevolking in Kenia, Tanzania en Oeganda vergroten.
CRAFT werkt met en via de particuliere sector en ondersteunt projectpartners in de publieke sector op basis van veldgegevens bij het creëren van een bevorderende omgeving voor boeren. Zij doen bijvoorbeeld bodemtesten om correct, veilig gebruik en toepassing van meststoffen en andere landbouwchemicaliën te stimuleren. CRAFT bevordert het gebruik van klimaatbestendige inputs zoals droogte- en plaagresistente variëteiten (zaad en zaailingen).
Het project werkt aan inclusieve klimaatbedrijfsmodellen binnen verschillende waardeketens. Een voorbeeld hiervan is CRAFT Climate & Business Narrative Soya Bean. SNV voert dit project uit in samenwerking met WUR, CCAFS, Agriterra en Rabo Partnerships in Kenia, Tanzania en Oeganda.
Handen in elkaar om klimaatslim te werken
Klimaatslimme technologieën moeten hand in hand gaan met verbeterde toegang tot krediet, om boeren in staat te stellen investeringen te doen. Verbetering van de markttoegang is nodig, zodat boeren er zeker van zijn dat hun benodigde investering loont. Nederlandse bedrijven en organisaties kunnen deze technologieën leveren, aangepast aan lokale behoeften, waaronder digitale oplossingen en kwaliteitszaden.
Meer onderzoek nodig
Er is meer onderzoek nodig naar geschikte type gewassen en/of dierlijke rassen in een veranderend klimaat. Denk aan actiegericht onderzoek en het delen van kennisproducten die ontwikkelingswerk kunnen ondersteunen.
Digitale technologie die de toegang tot klimaatslimme diensten kan vergroten heeft veel toekomstpotentieel. Hier zijn intelligente financieringsmodellen voor nodig om transactiekosten voor boeren te verlagen. Daardoor kan toegang mogelijk gemaakt worden tot hoogwaardige landbouwproducten en benodigde off-farm energiezuinige apparatuur.
Contact
Landbouwteam Oeganda en Rwanda
Email: kam-lnv@minbuza.nl
Twitter: @NLagriUganda
November 2022