Ethiopië: groeiende aandacht voor gezonde leefomgeving

Het creëren van een groene leefomgeving in steden krijgt wereldwijd steeds meer aandacht. In de praktijk blijkt dat groene stadsplanning in ontwikkelingslanden zoals Ethiopië niet altijd succesvol is. De plannen zijn te ambitieus of er is te weinig capaciteit om uitvoering van initiatieven af te dwingen. Desalniettemin doet de Ethiopische regering haar best om een groene leefomgeving in haar steden te creëren.

Het Oost-Afrikaanse land heeft afgelopen jaren diverse projecten gestart om het milieu en de leefomgeving voor stadsbewoners in de hoofdstad Addis Abeba en in andere grote steden te verbeteren. In dit artikel passeert een aantal van deze projecten de revue.

Vegetatie verwijderd

In het verleden was Ethiopië grotendeels bedekt met inheemse vegetatie en bomen. Aan het begin van de 20e eeuw werd vanwege de bevolkingsgroei en stadsuitbreiding veel groen verwijderd. Dat gebeurde in veel Ethiopische steden. Bossen werden geëxploiteerd door stadsbewoners en lokale boeren voor brandstof en bouwmateriaal.

Addis Abeba
Addis Abeba

Weinig stadsparken

Addis Abeba bezit momenteel nog enkele stukken natuurlijk bos. Binnen de stad is de groene ruimte echter beperkt, met relatief weinig stadsparken, rivierbegroeiing en laanbomen. Volgens de Ethiopische grondwet hebben alle burgers in de hoofdstad recht op een schoon en gezond milieu. Verder beschikken de autoriteiten in Addis over een handboek dat als richtlijn dient voor de uitvoering van stedelijke projecten. In die handleiding staat dat 12 tot 25% van de hoofdstad moet worden gereserveerd voor groen. Een Masterplan voorziet op meer gedetailleerd niveau voor open ruimten en groen op buurt-, wijk- en stadsniveau. Vraag is dan ook waarom Addis Abeba niet groen is zoals het zou moeten zijn?

Ten eerste ontbreekt het Addis Abeba aan een goede langetermijnplanning. Ten tweede dienen de voorbereiding en uitvoering van groene projecten beter geïntegreerd te worden in het structuur- en ontwikkelingsplan van de stad. Hier liggen de uitdagingen en kansen in Ethiopië om de ecologische, economische en esthetische waarde van Addis Abeba te vergroten.

Lees verder onder kaart

Kaart van steden in Ethiopië
Kaart van steden in Ethiopië

Areaal groen onder de norm

Een studie van de Technische Universiteit in München en de Adama Universiteit in Ethiopië uit 2020 toont aan dat het percentage groen per hoofd van de bevolking in Adama en Bishoftu - twee grote steden ten zuiden van Addis Abeba in de regio Oromia - ver onder de door de Wereldgezondheidsorganisatie voorgestelde minimumnorm ligt. De kwaliteit van de groene gebieden in beide steden is evenwel beter dan in andere grote steden in diezelfde Oromia-regio. Steden, zoals Burayu en Sebeta ten noorden van Addis, veranderen snel in stedelijke gebieden met woonwijken zonder groen.        

Illegale houtkap

De studie concludeerde verder dat bestaande bossen in steden in de Oromia-regio te lijden hebben van illegale houtkap, stort van afval en illegaal landgebruik. Veel steden blijken geen plan te hebben voor een groene infrastructuur. Vergeleken met de internationale groennorm van 2,0 m2 /persoon, ligt het groenareaal in Adama en Bishoftu daar flink onder. In steden als Dire Dawa (5,6 m2 per persoon) en Bahir Dar (8,2 m2 per persoon) is per inwoner veel meer groen beschikbaar.

Bahar Dar Universiteit
Bahir Dar University

Snelgroeiende stad

Bahir Dar, de hoofdstad van de regio Amhara, is een van de grootste en snelst groeiende steden in Ethiopië. De stad richt zich op het promoten van een groene leefomgeving voor haar inwoners. De Bahir Dar University maakte onlangs samen met experts een nieuw structuurplan dat voldoet aan verschillende parameters van een duurzame stad.                             

Rivieroevers in Addis Abeba

Een van de projecten om een groene leefomgeving te creëren is het Beautifying Sheger Project. De inzet is om het imago van Addis Abeba te verbeteren. Het project bestaat uit twee fasen. De eerste fase is gericht op het verfraaien van de rivieroevers in de hoofdstad. In de tweede fase staat de integratie van de Entoto-berg centraal in het noordelijke deel van de hoofdstad.

Het groene ontwikkelingsproject aan de rivier is nu in ontwikkeling en heeft tot doel een mooie en gezonde leefomgeving te creëren voor inwoners van de metropool en ook voor toeristen.

Vriendschapspark
Vriendschapspark – recentelijk ontwikkeld als onderdeel van het Sheger-project

Wandelroutes

Het Sheger-project omvat verder de realisering van open ruimtes voor recreatie, een kunstmatig meer, bloemenparken, fietspaden, wandelroutes en groene velden die voor evenementen worden gebruikt. Tot nu toe zijn vier grote parken in Addis Abeba ontwikkeld. Zo zijn in een jaar tijd het Sheger- en het Entoto-park bijna voltooid. Veel banen zijn gecreëerd en de stad heeft nu een aantrekkelijke uitstraling.

De succesvolle afronding van de twee parken in Addis dient als referentie voor andere projecten in het land. Belangrijk is dat deze groenprojecten worden herhaald op locaties waar veel toeristen komen.

Voortbouwend op de ervaring en het succes van het Sheger-project, lanceerde de Ethiopische Premier, Abiy Ahmed, onlangs een programma om fondsen te werven voor groenprojecten in de regio’s Amhara, Oromia en SNNP en in de steden Gorgora, Wenchi en Koyisha die bekend staan om hun prachtige natuurgebieden en aantrekkingskracht.

Boomplantcampagne

Een ander initiatief dat drie jaar geleden door de overheid is gestart om duurzame steden te creëren, is het Green Legacy Initiative, een boomplantcampagne om de effecten van klimaatverandering en ontbossing in te dammen. Doel van het project is om in vier jaar tijd 20 miljard bomen in het land te planten. Volgens de regering zijn in de afgelopen drie jaar bijna 16 miljard bomen geplant. Dit initiatief is ook bedoeld om een groene en gezonde leefomgeving te creëren voor de hele Ethiopische bevolking.

Promotie stadslandbouw

Hoewel de bijdrage van stadslandbouw aan de voedselvoorziening op dit moment vrij minimaal is, geven experts aan dat deze vorm van landbouw perspectief heeft in Ethiopië. De regering stimuleert en ondersteunt stadsbewoners om vooral groenten, fruit en sierplanten in hun woongebied te planten.

Twee jaar geleden is in Addis Ababa een nieuwe campagne gestart om stadsbewoners te stimuleren om producten te telen in hun eigen tuin en op rivieroevers. Dankzij deze campagne zijn veel huishoudens begonnen met stadslandbouw. Vooral groenten worden op individuele basis of in collectief verband geteeld voor huishoudelijke consumptie. Dit laat positieve resultaten zien. 

Het structuurplan voor de stad Addis Abeba voor de periode 2017-2027 heeft een totale oppervlakte van ruim 7.000 hectare landbouwgrond vastgesteld voor de teelt van groenten, het houden van bijen en pluimvee en de productie van zuivel.

Landbouwteam Ethiopië               
E-mail: add-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AgriEthiopia

Juni 2022

Deze bijdrage maakt deel uit van de Agrospecial Groene en gezonde steden. Via onderstaande link kunt u alle overige bijdragen lezen over dit thema.