Snelle eiwittransitie in Duitsland door groei vraag en aanbod
Het gaat snel met de eiwittransitie in Duitsland. Het beleid om meer plantaardige eiwitten in eigen land te produceren, werpt zijn vruchten af. En de consumptie van plantaardige alternatieven voor dierlijke eiwitten neemt in recordtempo toe.
Met ruim €800 miljoen per jaar is Duitsland veruit de grootste markt in Europa voor plantaardige vlees-, vis- en zuivelvervangers. Per hoofd van de bevolking lijkt het plafond nog niet bereikt, de opgaande trend is spectaculair. Wat zijn de laatste ontwikkelingen in ons grootste buurland?
Verdubbeling areaal peulvruchten
De afgelopen jaren komt de Duitse eiwittransitie goed op gang. Sinds 2010 is het areaal peulvruchten in de Duitse akkerbouw verdubbeld, terwijl de import van soja met ongeveer een derde is afgenomen. Nog steiler is de trend in de menselijke consumptie van plantaardige eiwitten. Volgens onderzoekers van het EU-project SMARTPROTEIN is in de afgelopen twee jaar de Duitse consumptie van plantaardige vervangers van vlees, vis en zuivel met 80% toegenomen, terwijl de omzet met 97% steeg.
Nationale strategie plantaardige eiwitten
De Duitse overheid kent sinds 2012 een zogeheten Eiweißpflanzenstrategie. Doel is het aantrekkelijker maken van de teelt van peulvruchten om daarmee minder afhankelijk te worden van overzeese importen, biodiversiteit te stimuleren en bodems in de akkerbouw te verbeteren. Van 2014 tot en met 2021 stelde de nationale overheid €41,6 miljoen beschikbaar voor de financiering van de strategie. Mede hierdoor is het areaal voor peulvruchten in Duitsland sinds 2010 meer dan verdubbeld.
'Maar liefst 43% van de Duitse consumenten koopt wel eens plantaardige vervangers voor vlees, vis of zuivel'
Vegetarische en veganistische producten
De Duitse eiwittransitie zit in een stroomversnelling, het segment groeit snel in alle supermarkten. Deze trend is al jaren zichtbaar. In 2015 werd Berlijn uitgeroepen tot ‘nieuwe vegetarische hoofdstad’ bij de Good Taste Awards van het Amerikaanse foodie tijdschrift Saveur. In 2016 opende De Vegetarische Slager een conceptstore in de hipste buurt van de Duitse hoofdstad. De Berlijnse markt is allang niet meer uniek in Duitsland. Maar liefst 43% van de consumenten koopt wel eens plantaardige vervangers voor vlees, vis of zuivel.
Jongeren stuwen de trend
Volgens een recente enquête van het onderzoeksinstituut IfD Allensbach noemen 7,5 miljoen mensen in Duitsland (10% van de bevolking) zichzelf vegetariër (1 miljoen meer dan in 2020). Zo’n 1,1 miljoen mensen is veganist. Volgens onderzoekers aan de Universiteit Göttingen is de groei aan vegetariërs vooral te danken aan de jongeren: onder de groep 15- tot 25-jarigen geeft 15% aan vegetariër te zijn, nog eens 25% is flexitariër. In 2005 gaf nog slechts 3% van die leeftijdsgroep aan vegetariër te zijn. De toegenomen kritiek op diervriendelijkheid van de vleessector en het bewustzijn rond klimaateffecten zijn de belangrijkste oorzaken van deze verschuiving.
Enorme groei vleesvervangers
Over de hele linie van vlees-, vis- en zuivelvervangers is de consumptie sterk gestegen. Zuivelvervangers maken 80% uit van alle geconsumeerde vervangers van dierlijke eiwitten, maar de vleesvervangers lieten de afgelopen twee jaar een recordgroei van 226% zien. Per hoofd van de bevolking wordt nu jaarlijks 50 gram vleesvervanger gegeten, de groei is er naar verwachting dus nog lang niet uit. Omdat nog steeds ruim 70% van de consumenten plantaardige vervangers van vlees uit nieuwsgierigheid koopt, zijn smaak en productbeleving belangrijke factoren om die nieuwe consumenten ook vast te houden.
Lees verder onder afbeelding
Innovatieve kracht start-ups
De Duitse markt reageert snel op de veranderende vraag bij de consument. De markt kent veel kleine en grote partijen. Opvallend is dat ook gerenommeerde vleesverwerkende bedrijven handig op de markt inspringen. De innovatieve kracht van start-ups is daarbij essentieel.
De gerenommeerde worstfabrikant Rugenwalder Mühle kende in de eerste helft van 2020 voor zijn vleesvervangers een omzetgroei van 100% De groei van het bedrijf zit vooral in dit segment. Het Nedersaksische bedrijf Wiesenhof zag een verkoopstijging van meer dan 44% voor de vegetarische versie van hun Kult-Bratwurst. Duitslands grootste producent van diepvrieslevensmiddelen Frosta AG lanceerde in september 2020 het nieuwe productassortiment Fisch vom Feld als alternatief voor vis en won nog geen jaar later de prijs voor Best Vegan Fish bij de Vegan Food Awards.
Eiwitten uit insecten minder populair
Alhoewel eetbare insecten en producten met daarin insecteneiwitten af en toe al wel de supermarkt bereiken, gaat de ontwikkeling nog niet heel hard. Investeerders steken wel hun nek uit. Zo investeert het Zwitserse foodtech bedrijf Bühler Group in het Nederlandse Protix, en het Duitse vleesverwerkingsbedrijf Wiesenhof in de insectenburgers van het Osnabrücker Bug Foundation. De laatste heeft onlangs het supermarktschap bereikt met eigen insectenburgers. Omdat slechts 15% van de Duitse consumenten zich kan voorstellen insecten te eten, is dit voor supermarkten nog geen selbstläufer.
Sectorstudie kansen voor voedseltechnologie
De Duitse markt voor plantaardige vervangers van vlees, vis en zuivel is groot en kent veel spelers. Belangrijke succesfactoren zijn de effecten op het klimaat en de duurzaamheid van de voedselproductie. Een belangrijke uitdaging is om de consumenten vast te houden als ze niet meer alleen uit nieuwsgierigheid deze producten kopen. Regionale oorsprong blijft daarbovenop voor veel consumenten een belangrijk koopargument, en Duitsland is nog lang niet zelfvoorzienend in plantaardige eiwitten.
Belangrijke kansen liggen daarom in de verduurzaming van de keten van producent tot verwerker, en in duurzaamheid van de verwerkingstechnologieën zelf. Het landbouwteam op de Nederlandse ambassade in Berlijn laat daarom dit jaar nog een sectorstudie “Food Processing Technology” uitvoeren.
Meer informatie
Landbouwteam Duitsland
E-mail: bln-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AgriBerlijn
November 2021