De Franse tuinbouwsector bevindt zich op een cruciaal moment in de transitie naar een circulaire economie, met een belangrijke uitdaging: het verminderen van de milieu-impact van plastic potten. De regelgeving is aangescherpt en nieuwe verplichtingen zijn van kracht geworden, met name op het gebied van ecoconceptie, uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (EPR) en verpakkingsbeheer.
Beeld: Pexels_artempodrez
Wetgeving: de AGEC-wet en EPR-verplichtingen
De Franse wet “Anti-Gaspillage pour une Économie Circulaire” (AGEC, ‘tegen verspilling en voor een circulaire economie’), van kracht sinds 2020, vormt het fundament voor het milieubeleid. Deze wet heeft geleid tot de invoering van EPR-regelingen voor diverse sectoren, waaronder doe-het-zelf- en tuinproducten. Producenten zijn verplicht om de volledige levenscyclus van hun producten te beheren, inclusief inzameling, sortering en recycling .
Vanaf 1 januari 2025 zijn de EPR-verplichtingen uitgebreid naar alle verpakkingen, inclusief B2B-verpakkingen. Bedrijven moeten nu alle soorten verpakkingen opnemen in hun rapportages, ongeacht het type verpakking.
Europese regelgeving: PPWR
Vanaf 1 januari 2025 worden kunststof potten niet langer als “verpakking” beschouwd in de Europese regelgeving, die voortkomt uit de Europese Richtlijn inzake Verpakkingen en Verpakkingsafval (PPWR). Dit heeft de nodige gevolgen. Vanaf 11 februari 2025 trad de PPWR verordening in werking. Deze verordening stelt strengere eisen aan de recycleerbaarheid en herbruikbaarheid van verpakkingen binnen de EU. Voor de sierteeltsector heeft dit verstrekkende gevolgen voor de verplichtingen van producenten en distributeurs. Dit betekent onder andere dat:
- Verpakkingen vanaf 2030 volledig recyclebaar moeten zijn.
- Vanaf 2030 plastic verpakkingen minimaal 35% gerecycled materiaal moeten bevatten.
- Vanaf 2035 verpakkingen met de laagste recycleerbaarheidsscore worden verboden.
Florent Moreau, voorzitter van VALHOR, stelt dat de nieuwe Europese beslissing dat “een pot vandaag de dag niet langer als verpakking wordt beschouwd, maar als een voorwerp” enerzijds een overwinning is, maar anderzijds ook een valstrik. Het risico bestaat dat de verantwoordelijkheid voor het inzamelen, sorteren en recyclen aan het einde van de levensduur onduidelijk wordt, wat kan leiden tot minder inzameling en recycling.
Sectorinitiatieven in Frankrijk
VALHOR, de Franse ketenorganisatie voor de sierteeltsector, heeft in samenwerking met fabrikanten en beleidsmakers concrete stappen ondernomen om ecoconceptie[1] en recycling van plantenpotten te verbeteren.
[1] Ontwerpstrategie gericht op milieuvriendelijkere producten en verpakkingen
Charter en doelstellingen
In januari 2023 ondertekenden acht Europese pottenfabrikanten samen met VALHOR een nationale charter gericht op de ecoconceptie van plastic plantenpotten. Deze charter omvat vijf ambitieuze, vrijwillige verbintenissen die verder gaan dan de huidige regelgeving:
- Recyclagevriendelijke potten: Per 1 januari 2024 moesten alle potten detecteerbaar zijn in sorteercentra, wat inhoudt dat het gebruik van zwart koolstof, dat de detectie belemmert, wordt geëlimineerd.
- Eliminatie van polystyreen: Per 1 januari 2025 wilde men het gebruik van polystyreen, een moeilijk recyclebaar materiaal, stopzetten ten gunste van polypropyleen (PP), dat gemakkelijker te recyclen is.
- Mono-materiaal potten: Alle potten worden vervaardigd uit één type kunststof om het recyclageproces te vereenvoudigen.
- Gebruik van gerecycleerde materialen: Tegen 2030 moet minstens 75% van het gebruikte plastic in potten afkomstig zijn van gerecycleerde materialen.
- Onderzoek naar ecologische alternatieven: Er wordt actief gezocht naar milieuvriendelijkere oplossingen, zoals potten gemaakt van karton, bio-plastics of natuurlijke vezels.
Resultaten na één jaar
Een jaar na de ondertekening van de charter waren er aanzienlijke vorderingen gemaakt:
- De helft van de fabrikanten verkocht al potten zonder zwart koolstof, en de andere helft heeft tussen 60% en 80% van hun assortiment aangepast.
- Drie van de acht fabrikanten gebruiken geen polystyreen meer, en de rest is op schema om dit materiaal in 2025 volledig te elimineren.
- Alle fabrikanten produceren nu mono-materiaal potten, wat de recyclage aanzienlijk vergemakkelijkt.
- Meer dan 60% van de fabrikanten heeft al potten met minstens 75% gerecycleerd materiaal in hun assortiment, waarbij sommigen zelfs de 90% overschrijden.
Samenwerking met Franse gemeenten en eco-organisaties
De Franse tuinbouwsector is van mening dat er behoefte is aan een duidelijke harmonisatie van de regels tussen Europese landen. En toch nam deze sector het heft in eigen hand. In juni 2023 ondertekenden VALHOR, de Vereniging van Franse Burgemeesters (AMF), en de eco-organisaties CITEO en ADELPHE een nationale charter om de ecoconceptie, inzameling en recyclage van huishoudelijke plantpotten te bevorderen. Deze samenwerking heeft als doel om de milieu-impact van deze potten aanzienlijk te verminderen.
Collecte en recyclage van professionele potten
Naast de focus op consumentenpotten, heeft VALHOR een nationale inzamel- en recyclingketen opgezet voor professionele plantenpotten. Het doel is om in 2025 een recyclagepercentage van 46% te bereiken voor de ongeveer 4.000 ton plastic potten die jaarlijks in de sector worden gebruikt.
Inzameling en recycling: VADEHO
Onder de paraplu van VALHOR is de organisatie VADEHO opgericht. VADEHO biedt een landelijke oplossing voor de inzameling en recycling van gebruikte polypropyleen plantpotten, gericht op bedrijven in de plantensector en gemeentelijke groendiensten.
Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (EPR) en ecobijdragen
Ecomaison, een in Frankrijk erkende eco-organisatie[1] [MR1] voor de sector doe-het-zelfartikelen, tuinproducten en meubels, heeft nieuwe tarieven voor ecoparticipatie[2] geïntroduceerd per 1 januari 2025. Deze tarieven zijn ontworpen om de inzameling en recycling van doe-het-zelf- en tuinproducten te optimaliseren. Producten die zijn ontworpen met het oog op duurzaamheid en recycling kunnen profiteren van lagere tarieven, terwijl producten die moeilijk te recyclen zijn hogere bijdragen vereisen.
De tuinbouwsector pleit voor een systeem van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (EPR) specifiek voor tuinbouwproducten. VALHOR heeft al voorstellen ingediend voor een ecobijdrage voor de potten, met een discussie over de hoogte van deze bijdrage en de verantwoordelijkheid voor inzameling.
De discussie gaat ook over wie er precies moet bijdragen: de pottenproducent, de kweker of de distributeur. De voorkeur gaat uit naar een systeem dat de verantwoordelijkheid over de hele levenscyclus van de pot verdeelt.
[1] In het Frans : “éco-organisme”, een erkende non-profitorganisatie die namens producenten en importeurs de verantwoordelijkheid draagt voor de inzameling, verwerking en recycling van producten of verpakkingen aan het einde van hun levensduur
[2] De milieubijdrage die producenten of importeurs betalen aan een erkende eco-organisatie.
Alternatieven en “upcycling” als oplossing
Naast recycling kijkt de sector ook naar alternatieven voor kunststof potten en innovatieve toepassingen voor gerecycleerd materiaal.
- Alternatieve materialen: Hoewel biobased en biologisch afbreekbare potten op de markt zijn, vertegenwoordigen ze nog een klein aandeel. Ze zijn vaak duurder en niet altijd geschikt voor alle teeltsystemen. Marie Levaux van de federatie VERDIR benadrukt de noodzaak om te kijken naar de technische prestaties van deze materialen, zoals de duurzaamheid en de impact op de teelt.
- Upcycling: Bedrijven zoals Re-Place ontwikkelen processen om gerecyclede kunststof potten te transformeren in nieuwe producten, zoals "lambourdes" (houten balken voor terrassen) en paletten. Dit biedt een waardevolle tweede leven voor het plastic en reduceert de noodzaak voor nieuw plastic.
- Hergebruik: Hoewel hergebruik voor consumenten lastig is, wordt er gekeken naar professionele systemen voor hergebruik, met name voor grotere potten.
Conclusie
De Franse tuinbouwsector staat op een keerpunt. Met de implementatie van strengere nationale en Europese regelgeving, gecombineerd met sectorale initiatieven, wordt er gewerkt aan een duurzamere toekomst.
De gezamenlijke inspanningen van VALHOR, telersorganisaties, fabrikanten, beleidsmakers en andere stakeholders tonen aan dat de Franse tuinbouwsector zich actief inzet voor duurzaamheid. Door innovatieve ecoconceptie, verbeterde recyclageprocessen en sterke samenwerkingen wordt er gewerkt aan een toekomst waarin plantenpotten milieuvriendelijker zijn, zonder in te boeten op functionaliteit of esthetiek.