Na vier intensieve jaren bij de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de Europese Unie in Brussel kijkt Anne-Margreet Sas als LVVN-attaché terug op een periode vol diplomatie, lange werkdagen en tastbare successen. Van de ontbossingsverordening tot een koninklijk staatsbezoek en intensieve samenwerking met het LVVN Attaché Netwerk: ‘De dagen zijn lang en de vergaderruimtes zonder daglicht, maar je kunt vanuit Brussel echt impact maken.’
Anne-Margreet Sas
Anne-Margreet koos al op jonge leeftijd voor een internationale oriëntatie. ‘Op mijn vijftiende ging ik naar een internationale school in Hongkong. Daar stond een duurzame en vreedzame wereld centraal. Het idee was om jongeren wereldwijd met elkaar in contact te brengen, zodat ze later een positieve bijdrage aan de wereld kunnen leveren.’
Hoewel ze geen landbouwkundige achtergrond heeft – ze studeerde International Studies en bestuurskunde – vond ze via haar werk bij de Rijksoverheid haar passie voor landbouwthema’s. ‘Ik werd verliefd op de thematiek van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Het is tastbaar en concreet en raakt aan grote maatschappelijke uitdagingen.’
Een unieke blik in de cockpit
Voordat Anne-Margreet begon bij de Permanente Vertegenwoordiging (PV EU), liep ze een korte maar intensieve detachering bij het kabinet van de landbouwcommissaris van de Europese Commissie. ‘Een unieke kans om vanuit de cockpit te zien hoe het landbouwdossier in Brussel werkt. Ik zat precies in de slotfase van de onderhandelingen over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en bij de publicatie van het Fit for 55-pakket, de uitwerking van de Green Deal. Een geweldige opwarmer voor wat zou komen.’
Informele Landbouw- en Visserijraad in Hongarije in 2024. V.l.n.r. Anne-Margreet Sas, beleidsmedewerker EU-coördinatie Femke Kroon, Minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur van Nederland Femke Wiersma, LVVN-raad Carla Boonstra, en waarnemend DG Agro Jan Willem Beaujean
Intense jaren in Brussel
De overstap naar de PV EU betekende vier jaar van intensief en veeleisend werk. ‘De dagen waren lang, de vergaderruimtes hebben geen direct daglicht en na lange vergaderingen moest er nog een flitsrapportage uit. Maar je bereikt wél resultaat. En juist die tastbare resultaten maken het werk bijzonder.’
De ontbossingsverordening als hoogtepunt
Een van haar persoonlijke hoogtepunten is de ontbossingsverordening. ‘Daar heb ik nachten slaap voor overgeslagen om het beste resultaat voor Nederland binnen te halen. Ook al kunnen er nog wijzigingen optreden, is het nu een verplichting aan alle marktpartijen om te voldoen aan deze wetgeving. Daardoor kunnen jij en ik straks een chocoladereep kopen waarvan we weten dat er geen ontbossing voor heeft plaatsgevonden. Dat is toch prachtig?’
De totstandkoming van de Nederlandse inzet was een coproductie van Brussel, Den Haag, het ministerie van Buitenlandse Zaken en het LVVN Attaché Netwerk. ‘Samenwerking was en is cruciaal. Het is werk waar je met recht trots op kunt zijn.’
Volgens Anne-Margreet is het LVVN Attaché Netwerk essentieel: ‘Zij zijn onze ogen en oren ter plaatse – onmisbaar voor een effectieve aanpak van de ontbossingsverordening.’
Onderhandelen is ook slikken
‘Onderhandelen betekent ook teleurstellingen. Je krijgt nooit alles wat je wilt. Soms loop je maanden hard voor een resultaat en dan lukt het toch niet. Dat zijn lastige momenten, vooral als het laat op de avond is en je uitgeput achter je laptop zit.’
Ook leerde ze dat politieke processen grillig zijn. ‘Wat vandaag niet lukt, kan morgen ineens wel of andersom. Soms komt het niet via de Raad, maar via het Europees Parlement. Vergeet ook niet de rol die alle aanwezige stakeholders in Brussel spelen. Dat bredere spel leer je pas echt door ervaring. En hoe frustrerend het ook is, soms is het een kwestie van wachten op een volgend momentum.’
Verschuivende focus
De politieke focus in het Europese werk verschoof in de afgelopen jaren. ‘Toen ik begon, stond vergroening voorop. Nu ligt de nadruk veel meer op economische belangen. Dat is als persoon soms lastig, vooral als je idealistisch bent ingesteld.’
Anne-Margreet vertelt hoe het ambitieniveau op het gebied van duurzaamheid afnam. ‘Er zou een framework komen voor sustainable food systems. Dat was aangekondigd, maar is uiteindelijk nooit gekomen. Dat is tekenend voor de verschuiving die gaande is.’
Koninklijk bezoek als impuls
Deels werkte Anne-Margreet ook samen met het LAN-team dat op de Nederlandse ambassade in Belgie werkzaam is. Zo was Anne-Margreet in 2023 betrokken bij het staatsbezoek van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima aan België. ‘Een hoogtepunt waarin we parallel een mooie economische missie hebben opgezet met een track toekomstbestendige landbouw. Zulke bezoeken geven de samenwerking, kennisuitwisseling en contacten echt een impuls.’
De samenwerking met België is volgens haar altijd goed geweest, maar zo’n bezoek onderstreept nogmaals dat buurlanden veel van elkaar kunnen leren en gezamenlijk kunnen optrekken om gedeelde uitdagingen het hoofd te bieden.
Anne-Margreet tijdens het staatsbezoek aan België in 2023, waar zij een economische missie opzette rond toekomstbestendige landbouw
De waarde van het LVVN Attaché Netwerk
Volgens Anne-Margreet is het LVVN Attaché Netwerk van onschatbare waarde. ‘Zij zijn onze ogen en oren ter plaatse. Zonder hun kennis van lokale situaties en gevoeligheden hadden we de gezamenlijke inzet en de implementatie van de ontbossingsverordening nooit zo effectief kunnen maken. Als ik bijvoorbeeld wilde weten wat er in Brazilië speelde, nam ik direct contact op met collega LVVN-raad Paul van de Logt ter plekke. Die contacten zijn goud waard.’
Sowieso zijn bij het opbouwen van dit soort nieuwe wetgeving de inzichten van het netwerk onmisbaar. ‘Je kunt het beste beleid maken als je weet wat er lokaal speelt. Hoe het uitwerkt in de praktijk. Hun bijdrage is essentieel om wetgeving werkbaar te maken en om met onze belangrijke partners gezamenlijk de grondoorzaken te kunnen adresseren.’
Anne-Margreet en beleidsmedewerker EU-coördinatie Femke Kroon
Terug in Nederland
Sinds kort is Anne-Margreet terug in Nederland en gestart als internationaal coördinator duurzame mobiliteit bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. ‘Ik werk nu aan de klimaatopgave voor de transportsector. Alles wat ik in Brussel heb geleerd, komt hier goed van pas. Ook voor dit beleidsterrein geldt het adagium voor mij: samen bereik je meer dan alleen.’
Het leven in Den Haag is wel wennen. ‘Brussel heeft een rauwe charme, Den Haag is een stuk overzichtelijker en soms gewoon een beetje saai. Ook mijn sportieve routine mis ik: in Brussel zat ik vaak om zeven uur ‘s ochtends op de spinfiets. Hier is dat nauwelijks te vinden.’
Wens voor haar opvolger
Haar opvolger is inmiddels benoemd. ‘Ik wens hem een lange adem, creativiteit, maar vooral veel plezier toe. De onderhandelingen over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid staan op stapel. Dat proces duurde de vorige keer meer dan drie jaar. Het is prachtig om dat van dichtbij mee te maken, maar het is wel een marathon.’