In Vlaanderen speelt gezondheid een belangrijke rol bij de voedingskeuzes van een deel van de bevolking. Eeen ander deel van de Vlamingen kampt daarentegen met overgewicht en welvaartsziekten door ongezonde voeding. Gezonde en duurzame voeding is dus niet voor iedereen vanzelfsprekend, maar er zijn gelukkig veel initiatieven in Vlaanderen die dat proberen te veranderen.
Beeld: © Canva
Beeld: © Canva
Vrijwillige zelfregulering van jongerenreclame door de voedingsindustrie
De meest opvallende maatregel is de vrijwillige afspraak van de Belgische voedingsindustrie om vanaf 2026 geen reclame meer te maken voor ongezonde producten gericht op kinderen tot 16 jaar. Deze beperking geldt vooral in de buurt van scholen. Sinds 2023 gold dit al voor kinderen tot 13 jaar en nabij lagere scholen, maar de leeftijdsgrens wordt nu opgetrokken en het gebied rond middelbare scholen wordt ook meegenomen (binnen 150 meter). De beperking geldt voor alle media, inclusief sociale media die minstens 30% jongeren bereiken. België loopt hiermee internationaal voorop. De industrie wil hiermee inspelen op de maatschappelijke zorgen over overgewicht en obesitas bij jongeren (bijna 20% respectievelijk 6%). Kritiek is er echter ook: de industrie bepaalt zelf welke producten ongezond zijn, en gebruikt dus niet een onafhankelijk scoresysteem. Daarnaast wordt de leeftijdsgrens van 16 jaar te laag bevonden en zijn de doelstellingen moeilijk objectief te controleren.
Beeld: © Canva
Burgeronderzoek naar voedselaanbod in wijken
Het Vlaamse gezondheidsinstituut Sciensano startte eind april een burgerwetenschapsonderzoek om te achterhalen hoe burgers hun eigen voedselomgeving ervaren. Met een app kunnen burgers gedurende een aantal maanden aangeven waar ze hun voeding kopen, welke factoren hun keuze beïnvloeden en hoe tevreden ze zijn over het voedselaanbod in hun buurt. Deze informatie wordt verwerkt in een ‘Grote Voedselkaart’. Dit onderzoek vult een bestaande kaart met gezondheidsscores aan, die op objectieve gegevens gebaseerd is, zoals het aantal winkels en restaurants. Uit eerder onderzoek blijkt dat sinds 2008 het aantal Vlaamse buurten met vooral ongezond voedsel met 8 procentpunten is gestegen tot 80%.
Wetenschappelijk pleidooi voor een samenhangender voedselbeleid
Volgens een rapport van Sciensano is het huidige voedselbeleid in België te versnipperd om effectief te zijn. Het richt zich vooral op bewustwording, terwijl regelgeving en economische prikkels onderbelicht blijven. Om de overgang naar een gezondere en duurzamere voeding te ondersteunen, heeft Sciensano in mei 2025 maar liefst 158 aanbevelingen aan verschillende bestuursniveaus gedaan.
Nudging in supermarkten werkt, maar meer onderzoek nodig
Onderzoek van de Universiteit Gent, samen met de voedingsindustrie, toont aan dat nudging (kleine duwtjes in de goede richting) consumenten helpt gezondere producten te kiezen in supermarkten. Wel is verder onderzoek nodig om de effectiviteit van de verschillende nudging-technieken beter in kaart te brengen. Ook wordt een bredere samenwerking tussen voedingsindustrie, retailers, overheid en wetenschappers aanbevolen.
Beeld: © Canva
Hybride burger: minder vlees, meer peulvruchten
Een bijzonder praktisch initiatief komt van een Vlaamse varkenshoudster die binnen het Europese Leader-project DIVERSI-PEUL een ‘duoburger’ ontwikkelde. Deze burger bestaat voor 50% uit eigen varkensvlees en voor 50% uit peulvruchten. Met dit product wil ze consumenten stimuleren om minder vlees te eten zonder in te leveren op smaakbeleving.
Beeld: © Canva
Vlaanderen investeert in gezonde schoolmaaltijden
Na een mislukte poging om de BTW op groenten en fruit te verlagen, subsidieert de Vlaamse regering nu jaarlijks gezonde maaltijden op scholen met 70 miljoen euro. Dat komt neer op 100 euro per kind. Lokale overheden kunnen dit bedrag nog met minstens 70 euro per kind aanvullen. Het doel is voedselarmoede tegen te gaan, die 10% van de Vlaamse kinderen treft.
Kookapp ‘Zeker Gezond’ stopt, AI-alternatief in de maak
Sinds 2020 biedt de Vlaamse website en kookapp ‘Zeker Gezond’ gezonde en duurzame recepten aan, vooral voor mensen met weinig budget of kennis. Het initiatief van de toenmalige minister van Welzijn kreeg echter veel kritiek vanwege de hoge ontwikkelingskosten. De huidige minister heeft daarom besloten het project stop te zetten. In de toekomst komt er een AI-tool die Vlamingen gaat helpen bij het bereiden van gezonde en duurzame maaltijden thuis.
Bronnen: Vilt.be en Gondola