In mei 2025 is in Brazilië voor het eerst een uitbraak van vogelgriep (H5N1) vastgesteld op een commerciële kippenboerderij. De uitbraak vond plaats in Montenegro, een gemeente in de staat Rio Grande do Sul, in het zuiden van het land. Deze deelstaat is verantwoordelijk voor ruim 11% van de nationale eierenproductie en zit in de derde plaats qua kippenvliesproductie in Brazilië. In dit artikel beschrijven we enige achtergrond van de uitbraak, de mogelijke gevolgen en wat Nederlandse bedrijven zouden kunnen betekenen bij de preventie en managen van deze situatie.
Beeld: © Luca Locatelli
Gevolgen voor productie en export
De besmetting werd vastgesteld op een grote pluimveeverwerker. In totaal zijn ongeveer 17.000 kippen gestorven of preventief geruimd om verdere verspreiding te voorkomen. De Braziliaanse autoriteiten kennen een zeer streng en goed ontwikkeld sanitair beleid voor de pluimvee sector en hebben direct de noodtoestand uitgeroepen in de getroffen regio en sanitaire blokkades ingesteld om de ziekte lokaal in te dammen.
De economische impact laat zich snel voelen. Belangrijke exportmarkten zoals China, de Europese Unie, Japan, Mexico, Uruguay en Chili hebben de import van kippenvlees uit Rio Grande do Sul (of in sommige gevallen uit geheel Brazilië) tijdelijk stilgelegd. China, de grootste afnemer van Braziliaans kippenvlees, heeft een importverbod ingesteld dat minimaal 60 dagen duurt en voor het hele land geldt.
Brazilianen, koplopers in export, brachten vorig jaar 5,3 miljoen ton kippenvlees op de buitenlandse markt en genereerden daarmee een omzet van 9,9 miljard Amerikaanse dollar (56,4 miljard R$). Het land is verantwoordelijk voor 39% van de wereldhandel en absorbeert 35% van de nationale productie. De brancheorganisatie ABPA (Braziliaanse Vereniging voor Dierlijke Eiwitten) waarschuwt dat de sector bij langdurige handelsbeperkingen tot wel 20% van zijn exportinkomsten kan verliezen.
Ondanks deze zorgen benadrukken de Braziliaanse autoriteiten dat de situatie onder controle is. Er zijn geen nieuwe uitbraken vastgesteld buiten de oorspronkelijke besmette locatie. Vele bedrijven in de weide omgeving worden actief gemonitord. Daarnaast is een observatieperiode van 28 dagen gestart om de internationale vogelgriepvrije status zo snel mogelijk te herstellen.
De binnenlandse markt voelt ondertussen ook de gevolgen. Doordat export tijdelijk stilligt, kan er een overschot aan kippenvlees ontstaan op de Braziliaanse markt, wat de prijzen lokaal zou kunnen drukken. Aan de andere kant dreigen er wel prijsstijgingen voor eieren, omdat in bepaalde regio’s ook leghennenbedrijven uit voorzorg zijn geruimd.
De Braziliaanse pluimveesector is sterk geconcentreerd in het zuiden van het land. De staat Paraná is de absolute koploper en produceert 34,2% van alle kippen in het land. Santa Catarina volgt met 13,8%, en Rio Grande do Sul met 11,4%. Op het gebied van eieren is São Paulo de grootste producent met 26% van de nationale productie, gevolgd door Paraná (9,8%), Minas Gerais (9,7%) en Espírito Santo (8%).
De situatie benadrukt hoe belangrijk biosafety, monitoring en crisismanagement zijn voor zowel de nationale voedselvoorziening als de internationale handelspositie van Brazilië.
Nederlandse ondersteuning
De uitbraak van vogelgriep in Brazilië kan ertoe leiden dat er meer vraag komt naar kennis en oplossingen om dit soort crisissen aan te pakken. Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen hebben hierin veel te bieden. Denk aan slimme systemen om ziektes snel op te sporen en te volgen, oplossingen om bedrijven beter te beschermen tegen besmettingen, en kennis over hoe je zo’n crisis goed aanpakt en beheerst, bijvoorbeeld met rekenmodellen voor verspreiding van ziektes zoals Wageningen UR ontwikkelt. Ook op het gebied van diergezondheid en het trainen van mensen in de sector kan Nederland ondersteunen. Het landbouwteam van de Nederlandse ambassade in Brazilië volgt deze situatie op de voet. Als er concrete handelsvragen of kansen ontstaan, zullen we die zorgvuldig bekijken en met het Nederlandse bedrijfsleven delen.
Als u vragen heeft over het thema, neem dan contact met ons op via bra-lvvn@minbuza.nl