België : Neerslagtekort leidt tot droogte en verzilting van Vlaamse landbouwgronden
Sinds maart 2025 laat de regen het afweten in de Vlaamse polderrijke kuststreken, waardoor de droogtestress daar in snel tempo toeneemt. Behalve een watertekort zorgt het dalende grondwaterpeil in de polders ook voor een ander bijkomstig probleem, namelijk verzilting.
Huidige dreiging van verzilting
De Vlaamse Landmaatschapppij (VLM), o.a. belast met de ondersteuning van landbouwers bij het verbeteren van de bodemkwaliteit en het waterbeheer, acht het verziltingsprobleem nog niet alarmerend, maar ziet wel dat het probleem met de jaren toeneemt. Door de huidige droogte bedraagt het zoutgehalte in sommige sloten momenteel 6.000 microSiemens per centimeter, waardoor het water onbruikbaar is geworden voor landbouwdoeleinden. Momenteel treft dit nog uitsluitend natuurgebieden, maar als de droogte lang aanhoudt, dan komen ook landbouwgronden in gevaar.
Inmiddels geldt in de provincie West-Vlaanderen een oppompverbod in onbevaarbare waterlopen en worden grote hoeveelheden zoetwater overgepompt van de rivier de Leie naar het Ijzerbekken om daar het zoutgehalte onder controle te houden. Ook worden West-Vlaamse voedingsbedrijven gevraagd hun gezuiverde afvalwater ter beschikking te stellen van de landbouwers aldaar voor irrigatie.
Oplossingen : watermanagement en zilte akkerbouw
Volgens de VLM bieden lokale watermanagementmaatregelen nog speelruimte in de toekomst, maar het sluit niet uit dat de lokale landbouwers zich vaker zullen moeten gaan wenden tot de teelt van droogteresistente en zouttolerante gewassen zoals quinoa en zoute aardappelen. Daarnaast biedt ook de teelt van bieten, kolen en wortelen nog extra mogelijkheden.
Vlaams droogtebeleid
Vlaanderen kent een Droogtecommissie die het droogtebeleid op Vlaams niveau coördineert. Vooralsnog heeft die geen droogtemaatregelen ingesteld. Wel gelden er op provinciaal niveau captatieverboden.
De Vlaamse Boerenbond pleit er ook voor om de landbouw tot prioriteitssector te verklaren in geval van droogte. De Vlaamse minister van Landbouw is momenteel met alle stakeholders in gesprek over het afwegingskader voor de waterverdeling in droogteperiodes.
Verdienmodel rond zilte veeteelt
Het Nederlands-Vlaamse natuurgebied Het Verdronken Land van Saeftinghe kende tot voor kort een verdienmodel dat specifiek gebaseerd was op zilte veeteelt. Belgisch witblauwkoeien graasden in het brakwater van het natuurgebied, waardoor het vlees een natuurlijke pré-salé smaak kreeg. Wegens de PFAS-vervuiling mag het vlees uit dit natuurgebied echter niet langer verkocht worden. Vijf veehouderijen hebben hierdoor hun bedrijfsactiviteit rond zilte vleesproductie moeten stopzetten.
Vlaams-Nederlandse onderzoeksprojecten rond zilte landbouw
Vlaanderen heeft een eerste verkenning met zilte landbouw opgedaan via het programma SalFar van Interreg Noordzee Regio. Dit programma liep van 2014 tot 2020 en richtte zich op de akkerbouw in verzilte gebieden. Het Vlaamse onderzoeksinstituut ILVO en de VLM waren toen namens Vlaanderen partners in het onderzoeksproject. Ook Nederland nam deel aan dit programma via de Waddenacademie, Stichting De Zilte Smaak, SPN AgroResearch en de provincie Groningen.
Vervolgens was ILVO samen met de KU Leuven partner in het onderzoeksproject SALAD (Saline Agriculture for Adaptation / Zilte landbouw voor klimaatadaptatie, 2021-2024), dat concrete veldproeven heeft gedaan met zilte landbouw. Voor Nederland namen Van Hall Larenstein, Vrije Universiteit Amsterdam en de Salt Farm Foundation deel aan het onderzoeksproject.
Wallonië
Overigens speelt de droogteproblematiek in Wallonië veel minder. Wallonië beschikt namelijk over grote grondwaterreserves en kent in vergelijking met Vlaanderen veel minder waterintensieve industrieën.