Bangladesh: nieuwe Aziatische tijger
Een land dat zich vrij onopvallend heeft genesteld in het rijtje van snelst groeiende economieën ter wereld is Bangladesh. Lang geplaagd door een imago van overstromingen en hongersnood blijft onderbelicht dat het land in 2026 de status van least developed country (ldc) zal inruilen voor de status van middeninkomensland, mede door een bloeiende textielindustrie. Met een bevolking van 170 miljoen mensen en een opkomende middenklasse kan het niet anders dan dat Bangladesh kansen biedt voor onze agrarische sector.
Veel sectorinformatie beschikbaar
Bangladesh is het op twee na grootste land met een moslimmeerderheid en het achtste meest bevolkte land ter wereld, strategisch gelegen op het kruispunt tussen Zuid en Zuid-Oost Azië. Ondanks de snelle economische groei en het grote potentieel voor landbouwproductie en -handel, heeft de overheid nog een inhaalslag te maken als het gaat om wetgeving rond landbouw- en voedselveiligheidsvoorschriften. Er zijn ongeveer 15 federale ministeries en 18 agentschappen betrokken bij voedsel, veevoer, en veterinaire veiligheid, met inbegrip van het Ministerie van Voedsel, het Ministerie van Landbouw, en een Ministerie van Visserij en Veeteelt.
De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft de afgelopen jaren veel inspanningen gepleegd om de kennis over Bangladesh te ontsluiten. Verschillende marktscans en sectorrapporten hebben geholpen om de omslag te ondersteunen van een agenda die werd bepaald door hulp naar een die gedreven wordt door handel. Zoals uit die rapportages blijkt, liggen er kansen in tuinbouw (met name ook sierteelt), aardappelen en uien, zuivel, pluimvee en voedselverwerking1. De omslag in het denken over Bangladesh blijkt uit het feit dat het land kwalificeerde als een van de dertien zgn ‘combi-landen’ in het beleid van de minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Met die agenda wil Nederland via een intensivering van de inzet een betekenisvolle bijdrage leveren aan duurzame ontwikkeling, handel en investeringen, door middel van private sector ontwikkeling.
[1] Zie de website van RVO, via Zakelijke kansen in Bangladesh (rvo.nl)
Impact clusters opslag uien en aardappelsector
En bedrijven zien de kansen. De laatste paar jaar zijn er verschillende Impact Clusters gestart. Sinds begin 2022 is er cluster actief om de productie en opslag van uien te verbeteren. Bejo Zaden, Waterman en Allround werken hierin samen met lokale partners om een aantrekkelijk businessmodel voor opslag te realiseren. Ook voor de aardappelsector is een Impact Cluster opgezet. Advance Consulting demonstreert samen met een groep andere Nederlandse bedrijven hoe verliezen in de keten kunnen worden verminderd door betere teelt-, oogst- en naoogsttechnologieën te combineren. Voor pootaardappelen is Bangladesh een belangrijke bestemming. Larive leidt een consortium op het gebied van aquacultuur. Via Centers of Excellence werken Nederlandse bedrijven samen met 1600 lokale vistelers in Bangladesh.
Combitrack tuinbouw en marktscans pluimvee en zuivel
Het Combi Track voorstel dat is ontwikkeld voor Bangladesh draait vooral om tuinbouw. Dutch Greenhouse Delta heeft hier apart een rapport over laten opstellen nadat RVO eerder al een marktscan had verzorgd. Ondertussen wordt er een traject opgestart tussen overheden om de zaadsector beter te organiseren en aan fytosanitaire capaciteitsopbouw te doen. In de dierlijke sectoren zijn het pluimvee en zuivel waar de aandacht naar uitgaat. Voor beide zijn marktscans gedaan die voor pluimvee tot een omvangrijk Impact Cluster hebben geleid.
Handelsmissie
Freek Vossenaar begeleidde vanuit het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) een handelsmissie die in juni naar Dhaka reisde.
“We hebben geen landbouwraad in Dhaka – nog niet”, zegt Vossenaar. “De ondersteuning van het Nederlandse agrarische bedrijfsleven gebeurt nu vanuit de ambassade in Dhaka en de RVO. Die doen fantastisch werk. Ergens zitten er grenzen aan wat ze aankunnen en sectorversterking in die regio vanuit LNV zou in de toekomst niet onlogisch zijn.” Onder de indruk van wat hij zag is Freek zeker. “Als je ’s ochtends bij de koffie een bak friet krijgt opgediend, weet je zeker dat je in een aardappelland bent. Er was veel animo om onze bedrijven te ontmoeten. In de verwerking moet het land nog een ruime inhaalslag maken en men kent de kwaliteit van onze zaadsector, van de melkveehouderij, van heel onze landbouw. We signaleren vanuit het ministerie van LNV al langer grote belangstelling vanuit Bangladesh voor onze kennis en technologie. Ook Wageningen UR weet over die interesse mee te praten. We hebben veel inkomende missies gezien, georganiseerd door de ambassade van Bangladesh in Den Haag die ontzettend actief is. De Landbouwminister van Bangladesh is recentelijk twee keer in Nederland geweest. Op 4 september is er weer een evenement in Amsterdam waar de kansen worden gepresenteerd die het land biedt. Daarbij aanwezig zijn de ministers van Handel en van Buitenlandse zaken van Bangladesh, alsook de CEO’s van enkele grote bedrijven”.2
[2] De manifestatie ‘The Best of Bangladesh’ vindt plaats op 4 en 5 september in de Westergasfabriek in Amsterdam. Informatie en aanmelden: Home - Best of Bangladesh in Europe. Op 4 september vindt aan het einde van de morgen een landbouwpanel plaats.
Zuivelsector
Zoals in andere landen in de regio, groeit de zuivelproductie in Bangladesh. In de afgelopen tien jaar is de nationale melkproductie verdrievoudigd en bedraagt nog steeds slechts tweederde van de totale vraag die wordt geschat op 15 miljard ltr/jaar. Ongeveer 5% tot 7% van de totaal geproduceerde melk wordt gedistribueerd via de formele markt. De overige 93% van de melk wordt vers aan de consument verkocht. Momenteel zijn er zo'n 20 professionele verwerkers actief in de zuivelsector met de top vier Milk Vita, Pran Dairy, BRAC Dairy Food Ltd en Akij, en een groeiend aantal kleine tot middelgrote commerciële zuivelproducenten.
Een van de deelnemers aan de missie was Herco Hekking van het bedrijf Ante dat apparatuur levert voor melkverwerking. Volgens Hekking was het een interessante en goed georganiseerde handelsmissie door RVO. “Het werd ons duidelijk dat de productieketen op veel plekken kort gehouden moet worden in verband met het klimaat (warm en hoge luchtvochtigheid). Daarentegen is de populatiedichtheid hoog, waardoor die keten naar de consument makkelijk kort kan zijn. Kleinschalige zuivelverwerkers en coöperaties in Bangladesh willen graag Europese kwaliteit verwerkingsmachines voor melk, maar zijn lage prijzen vanuit China en India gewend. Onze kwaliteit moet in de huidige markt de doorslag geven”, stelt Hekking.
Groei pluimveesector
Ook de pluimveesector in Bangladesh zal naar verwachting een steil groeipad volgen. De komende vijf jaar zal per hoofd van de bevolking de consumptie van pluimveevlees en eieren naar verwachting stijgen met respectievelijk 26% en 41%. De geschatte bevolkingsgroei optellen bij de verwachte consumptiegroei resulteert in een totale geschatte groei van 34% in de pluimveevleessector en van 49% in de Bengaalse legsector. De huidige eierproductie in Bangladesh is ongeveer 15,5 miljard per jaar.
Freek Vossenaar constateert dat in vergelijking met andere markten in Azië-Pacific de pluimveesector in Bangladesh relatief onderontwikkeld is in vrijwel alle stappen van de waardeketen. “De afwezigheid van een professioneel downstreamsegment valt op: slachten, verdere verwerking en koelketenlogistiek. Slachten in moderne slachthuizen is beperkt tot enkele urbane centra en omvat slechts 2-3% van alle vleeskuikens die in Bangladesh worden geconsumeerd; de overige vogels worden handmatig geslacht op ‘wetmarkets’. Dat zijn ook de belangrijkste distributiekanalen voor eieren. Het kan niet anders dan dat er in al die ketens de komende jaren verdere professionalisering tot stand gaat komen. Ik bezocht bijvoorbeeld de in aanbouw zijnde veevoederfabriek van de City Group, nabij Dhaka. De City Group is zo’n typisch conglomeraat van wel 25 foodbedrijven. De nieuwe feedmill heeft een capaciteit van 110 ton per uur en wordt gebouwd door Van Aarsen. De dynamiek in de sector is groot. Veel Bengaalse ondernemers weten dat technologie uit Nederland duurder is dan uit China en India. Maar ze weten ook dat de Nederlandse kwaliteit zich uiteindelijk terugbetaalt. Bangladesh een nieuwe Aziatische tijger? Ja, ik denk dat je dat wel kan stellen”.
