Vernieuwingsslag in Braziliaanse tuinbouwketen

De Braziliaanse tuinbouw moderniseert in hoog tempo. Een van de grote uitdagingen is terugdringing van de verliezen in de groenteketen. Nederlandse tuinbouwbedrijven kunnen hierbij ondersteuning bieden, zegt Thijs Hulisz van Rijk Zwaan. In juni gaat een handelsmissie naar Brazilië. Kerndoel is om contacten te leggen tussen Nederlandse en Braziliaanse tuinbouwbedrijven.

Onderzoek van het landbouwteam op de Nederlandse ambassade in de Braziliaanse hoofdstad Brasília wijst uit dat het verlies in de keten bij sommige producten meer dan 50% bedraagt. “Daardoor is onvoldoende groente beschikbaar voor de 200 miljoen inwoners van Brazilië”, zegt landbouwraad Paul van de Logt, een van de organisatoren van de handelsmissie. “Bovendien is de kwaliteit vaak matig en de prijzen voor de gemiddelde Braziliaan relatief hoog. Nederlandse bedrijven hebben de kennis en technologie om de keten efficiënter te organiseren.”

Thijs Hulitz
Beeld: ©Rijk Zwaan
Thijs Hulisz

Analyse groenteketen

Het landbouwteam van Van de Logt heeft de groente- en fruitketen geanalyseerd en naar aanleiding van de resultaten daarvan afgelopen najaar enkele webinars georganiseerd voor Nederlandse tuinbouwbedrijven. Doel van de komende fysieke handelsmissie (19-23 juni 2022) is om contacten te leggen tussen Braziliaanse en Nederlandse partijen.

Van de Logt benadrukt dat een aantal Nederlandse tuinbouwbedrijven al jarenlang actief is in het Zuid-Amerikaanse land. “Maar er is zeker ruimte voor meer Nederlandse inbreng. De reputatie van ons land in de Braziliaanse tuinbouwketen is prima. Ik constateer hier een grote behoefte aan samenwerking.”

Rijk Zwaan sinds 2012 actief in Brazilië

Een bedrijf dat al langer werkzaam is in Brazilië is het groenteveredelingsbedrijf Rijk Zwaan. Het bedrijf is actief in zo’n dertig landen. Sinds 2012 heeft het familiebedrijf Rijk Zwaan (3.600 medewerkers wereldwijd) eigen productie-, onderzoeks- en verkoopfaciliteiten in Brazilië.

De omzet groeit hard. Die groei vindt niet alleen plaats in de verkoop van meloenzaad, nog steeds het belangrijkste product van Rijk Zwaan in Brazilië, maar nu ook in groentezaden van gewassen als tomaat, komkommer, paprika, sla, kool en snackgroenten, zegt Thijs Hulisz. Hij is accountmanager Zuid-Amerika, heeft jarenlang voor Rijk Zwaan in Brazilië gewerkt en is vanuit zijn huidige functie nog steeds nauw betrokken bij de groenteketen in het land.

'De tuinbouwsector in Brazilië is bezig met een moderniseringsslag. Bedrijven in de keten zien perspectief en zijn bereid te investeren'

Veredelingsonderzoek

Het bedrijf verkoopt in Brazilië zijn eigen groentezaden, afkomstig van eigen kweekbedrijven overal in de wereld. Daarnaast verricht Rijk Zwaan in Brazilië zelf veredelingsonderzoek. De uitdaging hierbij is om bestaande en nieuwe groenterassen te kweken voor de verschillende klimaatzones.

Volgens Hulisz is de groentesector in Brazilië in opkomst. Het aantal tuinders neemt af, de beste bedrijven groeien in areaal. “De sector is bezig met een moderniseringsslag. Bedrijven in de keten zien perspectief en zijn bereid te investeren. Dat is ook nodig, want de keten is niet efficiënt georganiseerd.”

Kwaliteitsverlies   

Het resultaat van de ketenproblemen is te zien in de schappen van de supermarkten. Wat er ligt, is vaak niet van goede kwaliteit. “Het kwaliteitsverlies begint vaak al op het veld. Er wordt op bedrijven regelmatig te laat op de dag geoogst en bovendien ontbreekt het vaak aan goede opslag- en transportfaciliteiten. Ook bij de supermarkten zelf gaan producten verloren, bijvoorbeeld omdat de omloopsnelheid te laag is.”

Paul van de Logt
Paul van de Logt

Daghandel

In Brazilië vindt nog veel daghandel plaats. Van ketenintegratie waarbij ketenpartijen onderling afspraken maken over kwaliteit, leveringsdatum en prijs is nog weinig sprake. Dat leidt tot onzekerheid in de markt, constateert Hulisz. “En die onzekerheid remt weer de bereidheid om te investeren. Toch zie ik dat steeds meer ketenpartijen op zoek zijn naar oplossingen om de keten efficiënter te organiseren. Het Nederlandse tuinbouwbedrijfsleven heeft de kennis en de ervaring om hierin te ondersteunen. Vanuit Rijk Zwaan zijn we daar al intensief bij betrokken.”

Grote interne markt

Met uitzondering van meloen en fruit, belangrijke exportproducten van Brazilië, is de groentesector vooral gericht op de binnenlandse markt. Hulisz: “De interne markt is met meer dan 200 miljoen inwoners enorm groot. De transportafstanden zijn overigens ook groot en dat is weer een logistieke uitdaging voor bedrijven in de groenteketen.”  

Bedekte tuinbouw

Vooral de bedekte tuinbouw is in ontwikkeling. Groei vindt niet alleen plaats nabij de grote steden, maar ook op hoogvlakten verder weg van de metropolen waar de teeltomstandigheden vaak beter zijn.

Bedekte tuinbouw biedt kansen op verduurzaming van de productie, zegt Hulisz. “Dat gebeurt ook. De transitie naar een efficiënter gebruik van meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en water is in Brazilië overigens vooral prijsgedreven. De prijzen van meststoffen en chemische middelen stijgen snel. Dat motiveert tot een spaarzaam gebruik van inputs.”

Brazilian Horticultura
Beeld: Rapport

Eenzijdig dieet

Volgens landbouwraad Van de Logt is modernisering van de groentesector van groot belang voor de voedselzekerheid in Brazilië zelf. “Het dieet van veel Brazilianen is eenzijdig. De consumptie van groente ligt op een laag niveau. Er is onvoldoende aanbod en het is voor veel Brazilianen te duur. Verhoging van de productie door betere zaden en teelttechnieken is keihard nodig.”

Verouderde distributiecentra

Minder verlies in de keten leidt ook tot een groter aanbod. Van de Logt: “De meeste grote distributiecentra zijn bijvoorbeeld sterk verouderd. Dat leidt tot langere transporttijden, terwijl die in Brazilië al erg lang zijn. De groenteketen heeft daarom behoefte aan kennis en technieken van logistieke bedrijven. Bijvoorbeeld uit Nederland.”

Cultuurverschil

Op basis van jarenlange ervaringen waarschuwt Hulisz Nederlandse bedrijven in Brazilië actief willen worden. “Er is een groot cultuurverschil tussen beide landen. Het aangaan van een succesvolle zakenrelatie vraagt tijd en energie. Met afspraken wordt in Brazilië tamelijk soepel omgegaan. Daar moet je mee kunnen omgaan. Aan de andere kant, ze zijn leergierig, willen leren van Europa. Zeker van Nederlandse bedrijven.”

Contact