Frankrijk: EGAlim 2, een wet ter verbetering van het inkomen van de boer
Afgelopen maand is er een nieuwe wet ter bevordering van het inkomen van boeren in Frankrijk gestemd. Deze wet introduceert nieuwe regelgeving en transparantiemaatregelen om het verdienmodel van Franse boeren te verbeteren.
Al jaren speelt in Frankrijk de discussie rond het inkomen van de boer. Toen president Macron in 2017 begon als president, nam hij het initiatief voor de zogenaamde ‘Etats Generaux de l`Alimentation’, een soort burgerparticipatieproces over voedsel en landbouw. Een van de resultaten hiervan was de EGAlimwet, die in 2018 werd ingevoerd en een oplossing moest bieden voor dit inkomensvraagstuk. Dit zou ook de wrijvingen tussen boeren, voedselverwerkende industrie en supermarkten moeten voorkomen, die ieder jaar spelen als van november tot eind februari de onderhandelingen over prijzen in de keten lopen.
Ondanks deze wet hielden de jaarlijkse spanningen tijdens de onderhandelingen aan, zij het in mindere mate. De Franse minister van Landbouw Julien Denormandie verzocht daarom in het najaar van 2020 de heer Serge Papin, oud-CEO van de supermarktketen Système U, voorstellen te doen ter verbetering van deze wet. (Lees ook ons ABB bericht)
Op 5 maart dit jaar bood Papin zijn eindrapport aan, aan de Franse ministers van landbouw en van industrie. Dit rapport bevatte 9 belangrijke aanbevelingen - artikel ABB. (Linkjes naar de ABB berichten onderaan dit artikel)
Nieuwe EGAlim-wet
In de maanden daaropvolgend heeft de Franse regering zich over dit rapport gebogen om te beslissen welke aanbevelingen konden worden overgenomen, en hoe. Dit heeft geresulteerd in een nieuw wetsvoorstel, in de wandelgangen ‘EGAlim-2’ genoemd, opgesteld door parlementslid Gregory Besson-Moreau, van de partij van president Macron. Hij heeft dus de voorstellen van Papin in een wetsvoorstel omgezet, waarbij de bescherming van het inkomen van boeren duidelijk het uitgangspunt was.
De nieuwe wet werd afgelopen 18 oktober aangenomen, en vervolledigt de bestaande wet uit 2018.
De EGAlim-2 wet wordt in 4 punten in een duidelijke infographic uitgelegd op de website van het Franse ministerie van landbouw.
In a nutshell betekend EGAlim-2 voor boeren het volgende
- De boer sluit met de directe afnemer (verwerkende industrie, handelaar, enz.) een meerjarig contract af (voor minimaal 3 jaar) met een prijs die de productiekosten minimaal dekt. Deze prijs wordt geïndexeerd naar gelang de ontwikkeling van deze productiekosten.
- De hierboven genoemde afnemer onderhandelt met de distributeur (grootwinkelbedrijven, supermarkten, enz.) over de prijs voor aankoop van zijn product door de distributeur. De kosten van de agrarische grondstoffen zullen op transparante wijze worden gepresenteerd en zijn niet voor onderhandeling vatbaar. Bovendien moet de verwerker aan alle distributeurs dezelfde prijs voorleggen.
- Aan het einde van deze onderhandelingen bepaalt de distributeur de prijs voor de consument waarbij de winst van de boer behouden blijft, met transparantie naar de consument.
- Dit levert een verbetering van de kennis van de consument over de oorsprong van de producten. In geval van een geschil kan een aan het ministerie van Landbouw en Voedselvoorziening verbonden geschillencommissie bindende maatregelen vaststellen, zoals de tijdelijke oplegging van een aankoopprijs.
Focus op de nieuwe wet
De wet vormt een aanvulling op de wet van 30 oktober 2018, bekend als EGAlim, die met name promotionele activiteiten in de retail heeft ingekaderd en de drempel voor wederverkoop met verlies van landbouwproducten heeft verhoogd om de prijzenoorlog met de supermarkten tegen te gaan.
Schriftelijke contracten voor de verkoop van landbouwproducten veralgemeend
De wet stelt het sluiten van schriftelijke meerjarencontracten (van minimaal drie jaar) voor de verkoop van landbouwproducten tussen een producent en zijn eerste afnemer verplicht.
Deze contracten zullen een clausule inzake automatische prijsherziening moeten bevatten, zodat boeren stijgingen van de productiekosten kunnen doorberekenen. Automatische prijswijzigingen naar gelang van de tarieven van concurrenten (die meestal lager liggen) zijn expliciet verboden.
Bovendien komen er experimenten met een zogenaamde "prijs-tunnel"-clausule met minimum- en maximumgrenzen waarbinnen de overeengekomen prijs mag variëren. Deze experimenten zullen in de eerste plaats de rundvleessector betreffen.
Over de kostprijs van landbouwgrondstoffen kan nu niet meer onderhandeld worden
Tegenwoordig wordt bij commerciële onderhandelingen tussen leveranciers (o.a. verwerkende industrie) en distributeurs (retail) onvoldoende rekening gehouden met de schommelingen in de prijs van landbouwgrondstoffen, die van invloed zijn op het inkomen van boeren.
De wet bepaalt dat het gedeelte van de prijs dat overeenkomt met de kosten van de landbouwgrondstoffen, niet onderhandelbaar is tussen fabrikanten en distributeurs (retail). Dit beginsel van niet-onderhandelbaarheid moet gelden voor alle levensmiddelen, ongeacht het aandeel van landbouwproducten in het eindproduct.
Er is een vergoedingsprincipe ingevoerd dat "ligne à ligne" wordt genoemd en waarmee wordt beoogd een einde te maken aan de huidige prijsonderhandelingsmethode, waarbij de onderhandelingen tussen de partijen niet (zoals de wet voorschrijft) beginnen met de prijs van de leverancier, maar met de prijs die men in de retail wil hanteren.
In contracten tussen leveranciers en distributeurs zal een clausule moeten worden opgenomen waarbij de prijzen automatisch worden herzien naar gelang van de ontwikkeling van de kosten van landbouwgrondstoffen (zoals voor energie, vervoer of verpakking).
De logistieke sancties die door de distributeurs (retail) aan de leveranciers (meestal kleine en middelgrote ondernemingen) worden opgelegd, zijn bovendien strikt gereglementeerd.
Er is verder een kader gecreëerd voor levensmiddelen die onder ‘private label’ worden verkocht. In deze contracten zal een automatische prijsherzieningsclausule moeten worden opgenomen die is gebaseerd op de schommelingen in de kosten van de landbouwgrondstoffen die door de fabrikant worden gedragen.
Een nieuw comité voor de beslechting van geschillen inzake de handel in landbouwproducten
De bevoegdheden van de zogenaamde ‘bemiddelaar’ die met de oorspronkelijke EGAlim-wet was ingesteld, zijn versterkt. Er is nu een comité voor de beslechting van geschillen inzake de handel in landbouwproducten opgericht. Zij kan beslag leggen in geval van mislukking van de bemiddeling en kan dwangbevelen en dwangsommen uitvaardigen.
Nieuwe regels voor de etikettering van levensmiddelen
Er zijn daarnaast bepalingen inzake etikettering opgenomen in de nieuwe wet. In overeenstemming met de Europese wetgeving worden de bepalingen aangaande oorsprongsetikettering van levensmiddelen aangescherpt (verplichting om het land van oorsprong te vermelden), zoals voor cacao, honing, wijn en bier.
Ook is het aanbrengen van een Franse vlag, een kaart van Frankrijk of een symbool van Frankrijk op verpakking van levensmiddelen waarvan de primaire ingrediënten niet van Franse oorsprong zijn, verboden.
Tot slot moeten ‘Take away’ restaurants voortaan duidelijk de herkomst van het door hen verkochte vlees aan de afnemer vermelden.