Frankrijk - Eerlijke prijzen in de keten - 9 voorstellen om daar te komen
Elk jaar worden in Frankrijk tussen oktober en eind februari van het jaar daarna prijsafspraken gemaakt tussen de verschillende schakels in de keten, van boer tot retail. Dit proces wordt geregisseerd door de zogenaamde Wet Egalim. Hoewel deze wet uit 2018 verbeteringen heeft aangebracht in het proces van prijsonderhandelingen, heerst er nog steeds onvrede over de resultaten, met name bij boeren. Op 25 maart werd een rapport met 9 aanbevelingen aangeboden aan de Franse ministers van landbouw Julien Denormandie en van industrie Agnes Pannier-Runacher ('het rapport Papin’). De komende maanden zal de Franse regering zich hierover buigen en beslissen welke aanbevelingen kunnen worden overgenomen, en hoe.
Waar gaat het om?
Serge Papin, de oud CEO van de supermarktketen Système U, was door Denormandie gevraagd voorstellen te doen voor een betere verdeling van de winsten in de voedselketen. Het kader hierbij was de Wet Egalim, die is opgesteld voor evenwichtige handelsrelaties in de voedselketen met als einddoel eerlijke prijzen voor boeren en een gezonde en duurzame voeding voor de consument (Lees ook het ABB bericht van 04-03-2021).
Op basis van meer dan zestig gesprekken die tussen medio oktober 2020 en eind januari 2021 zijn gevoerd heeft de heer Papin zijn aanbevelingen opgesteld. Hoofddoel hierbij was de landbouwprijzen voor de 448.000 Franse boeren veilig te stellen.
Papin stelt dat de huidige situatie alleen maar leidt tot daling van de prijzen die de boer voor zijn producten ontvangt. De Franse wet LME uit 2008 (Wet van de economische modernisering) zou aan de basis liggen van deze deflatie. Hij zegt dat we dit model moeten veranderen en de handelsbetrekkingen moeten baseren op "systemen van tripartiete contractering”.
Quote Serge Papin: "De filosofie van mijn aanbevelingen is "contracteren”
"Mijn eerste en belangrijkste aanbeveling is de prijs van landbouwgrondstoffen vast te leggen in het kader van het eerste handelscontract, het contract dat tussen primaire producenten en de verwerker wordt gesloten.” Dit eerste handelscontract zou verplicht moeten worden en moeten worden gebaseerd op objectieve prijsindicatoren. Over deze prijs zou in de rest van de keten niet kunnen worden heronderhandeld, en hij zou automatisch worden overgenomen in de contracten die volgen tussen producenten (de boeren), fabrikanten en distributeurs. Deze prijs zou jaarlijks worden geïndexeerd, wederom op basis van objectieve indicatoren, zodat er in feite voor meerdere jaren zekerheid ontstaat.
De 9 aanbevelingen van het rapport Papin
1) Vaststelling van een niet-onderhandelbare prijs voor landbouwgrondstoffen in contracten op basis van een objectieve indicator
Het idee hiervan is de ontwikkeling van prijzen te garanderen in een meerjarenkader. Het contract tussen (groepen/categorieën) primaire producenten en de eerste verwerker moet leidend zijn bij de verdere onderhandelingen.
Op dit eerste punt wordt uitgebreid ingegaan in het rapport, want door de invoering van meerjarencontracten kunnen de gangbare praktijken worden aangepakt.
Het rapport raadt aan meerjarencontracten te sluiten, met een (hernieuwbare) looptijd van drie jaar, die in het geval van grote industriële investeringen zelfs tot zes jaar kan worden verlengd.
Met dit nieuwe kader zou het mogelijk worden samenwerking te ontwikkelen tussen schakels in de keten in plaats van de huidige tegenstellingen die leiden tot prijzenoorlogen. In ieder geval begint het met de prijs van grondstoffen, en niet andersom (de prijs van het fruittoetje).
2) Transparantie van de aankoopprijs van landbouwproducten door fabrikanten en distributeurs, via een onafhankelijke derde partij
Er blijkt een gebrek aan vertrouwen te zijn tussen de verschillende schakels van de keten. Om vertrouwen te genereren is het van essentieel belang om betrouwbare gegevens te verkrijgen over prijsvorming. De invoering van een systeem waarbij vertrouwelijke informatie van bedrijven met een onafhankelijke derde kan worden gedeeld, om te weten en te begrijpen hoe waarde creatie in de keten tot stand komt, moet hierbij helpen.
3) Verbetering van de perceptie van de waarde van voedsel door reclameacties te beperken
De bedoeling is beter toezicht te houden op reclameacties, met name die waarbij sprake is van stuntacties om overtollige voorraden te verkopen (b.v. als gevolg van de sluiting van de horeca door corona) en waarbij extreem lage prijzen worden gehanteerd; hierbij zou bovendien een verbod worden ingevoerd op reclame-uitingen buiten de winkels zelf. Sectororganisaties moeten worden betrokken in de beoordeling van deze reclameacties, en hun akkoord geven over de timing. Achterliggende gedachte is dat deze reclameacties afbreuk doen aan de perceptie van de consument van de waarde van voedsel.
4) Versterking van bemiddeling bij prijsonderhandelingen
Uitbreiding van de bevoegdheden van de bemiddelaar bij commerciële onderhandelingen. Op dit moment kent de Wet Egalim al de mogelijkheid van bemiddeling door een onafhankelijke derde bij die prijsonderhandelingen, maar deze bemiddelaar heeft nog onvoldoende bevoegdheden. De bedoeling is de bemiddelaar ook een arbitragerol toe te kennen.
5) Herziening van het systeem van private boetes
De bedoeling is het boetebeleid van de Wet Egalim (voor private boetes in het kader van leveringsafspraken) meer inzichtelijk te maken en soepeler toe te passen, zodat de verschillende partijen meer begrip krijgen voor de opgelegde boetes, die heel fors kunnen zijn.
6) Meer herkomstbenaming
Het gaat hier met name om een duidelijkere vermelding van de herkomst van producten (“Origine France”) in de catering (bedrijfsrestaurants, schoolkantines, kantines van instellingen) want, zo vermeldt het rapport, hier vinden we vaak de meeste geïmporteerde producten. Inzicht in de herkomst van producten kan leiden tot meer waardering van de consument voor producten, en de bereidheid om hier ook voor te betalen.
7) Boeren aanmoedigen zich te verenigen
De organisatiegraad van agrarisch ondernemers per sector aanmoedigen. De versnippering van de vertegenwoordiging van de boeren verzwakt hun positie tijdens de onderhandelingen. Samen zullen de boeren beter slagen om hun producten te distribueren of een toegevoegde waarde te geven, leren te onderhandelen en geen prijsnemers meer te zijn.
8) De omvorming van coöperaties versnellen
Steun aan de versterking van de interne structuur, interne communicatie en de positie van Coöperaties. Daarnaast het inzicht bij Coöperaties stimuleren dat er rekening gehouden moet worden met de consumptievoorkeuren. Papin legt uit dat de Coöperaties rekening moeten houden met de wensen van de burgers en consumenten en niet andersom.
9) Voedingseducatie
Voedingseducatie als onderdeel van het schoolcurriculum is op de lagere school erg belangrijk om latere gezondheidsproblemen (diabetes, overgewicht, etc…) te voorkomen en kinderen vertrouwd te maken met de waarde van voedsel.
Conclusie van Serge Papin: “De Landbouw is een publiek goed. Alle marktdeelnemers hebben de verantwoordelijkheid om landbouw te verzoenen met hun bedrijfsmodel. Te lang is onze landbouw beschouwd als een eenvoudige toeleverancier, terwijl landbouw juist cruciaal is om goed eten aan te bieden aan de bevolking."