Duitse regering wil uitstel verbod op onverdoofde biggencastratie
Met de hervorming van de dierbeschermingswet in 2013 zou er in Duitsland per 1 januari 2019 een einde gemaakt worden aan het zonder verdoving castreren van pasgeboren biggen. Echter heeft de Duitse regeringscoalitie een verzoek ingediend om deze maatregel met 2 jaar te verlengen tot 31 december 2020.
Redenen voor het uitstel zijn dat er volgens de varkenssector nog niet voldoende rendabele alternatieven zijn om onverdoofde biggencastratie te vervangen en dat een verbod per 1 januari 2019 de concurrentiepositie zodanig verslechtert dat dit desastreuze gevolgen kan hebben voor de varkenshouderij in Duitsland. De regeringscoalitie dient nu met een initiatief in de Bondsdag te komen om het permanente verbod op biggencastratie met twee jaar te verlengen. Hierna zal er in de Bondsdag een besluit volgen. Dierenrechtenorganisaties spreken schande van een mogelijke verlenging van het verbod. Duitsland is de grootste afzetmarkt van varkensvlees voor Nederland, in dat opzicht kan het relevant zijn voor de Nederlandse varkenssector om de ontwikkelingen op dit gebied in Duitsland te volgen.
Achtergrond
Biggen worden gecastreerd vanwege het feit dat er een kans bestaat dat beren bij het geslachtsrijp worden een zogenoemde ‘berengeur’ kunnen ontwikkelen die het vlees een penetrante geur en bijsmaak geeft. Dit vlees is slecht verkoopbaar in Duitsland aan consumenten. In Nederland is de acceptatie van berenvlees bij zowel de consument als in de productieketen verder dan in Duitsland, waar de levensmiddelenhandel berenvlees weigert af te nemen. De afwijzing van berenvlees in Duitsland is wel enigszins aan het kenteren, zo nemen Lidl en Aldi enkel nog vlees van niet-gecastreerde varkens af. Detectie van berengeur dient nog altijd via de menselijke neus te gebeuren, wat het risico verhoogt dat er vlees met berengeur in de supermarkt belandt.
Alternatieven
Er zijn verschillende alternatieven beschikbaar om het castreren zonder verdoving te vervangen.
Zo is er de Ebermast, waarbij niet-gecastreerde beren worden afgemest. Echter is er bij deze aanpak een hoger risico op agressie (bijten, vechten etc.) bij de beren onderling, waardoor het dierenwelzijn in het gedrang zou kunnen komen. Dit heeft als gevolg dat er een intensiever management wordt gevraagd van de varkenshouder, wat gepaard gaat met hogere kosten. Ook is er vanuit de levensmiddelenhandel nog weinig afnamegarantie van niet-gecastreerd berenvlees, wat deze aanpak voor Duitse varkenshouders er een vol onzekerheden maakt.
Een ander alternatief voor castratie is een injectie tegen de ontwikkeling van berengeur. Door tweemaal een injectie toe te dienen met een hormoon onderdrukkend middel wordt er voorkomen dat de berengeur zich ontwikkelt. Echter is ook bij deze methode de ontbrekende afnamegarantie van vlees vanuit de levensmiddelenhandel een probleem, aangezien de sentimenten omtrent hormoonbehandeling gevoelig liggen.
Het derde alternatief is een combinatie van een injectienarcose met ketamine en azaperon, waarbij de castratie onder algehele narcose uitgevoerd wordt. Een nadeel daarbij is dat het lastig is om de narcose goed te sturen en er een lange ‘naslaap’ bij de big plaatsvindt, wat een risico voor de diergezondheid kan veroorzaken. Ook dient deze ingreep door een dierenarts uitgevoerd te worden. Een inhalatienarcose met isofluraan behoort ook tot de alternatieven, echter is dit in Duitsland nog niet toegestaan en dient ook deze methode in eerste instantie door een dierenarts uitgevoerd te worden.
Volgens een situatieanalyse van het Duitse QS (Qualität und Sicherheit GmbH) in 2016, wordt circa 5% tot 10% van de beren in Duitsland afgemest zonder gecastreerd te zijn. De overige 90% van de beren wordt gecastreerd waarbij er wel pijnstilling wordt toegepast. Zowel een injectie tegen de berengeur als een injectie met ketamine en azaperon wordt nog zeer weinig toegepast in Duitsland.
‘Vierter Weg’
De varkenssector in Duitsland ziet graag lokale verdoving als vierde alternatief, de zogenoemde ‘vierde weg’. Deze methode is in o.a. Denemarken (grootste exporteur van varkensvlees naar Duitsland) al toegestaan. Echter stuit dit op weerstand onder dierenrechtenorganisaties en vertegenwoordigingen van dierenartsen. Zij geven aan dat er nog te veel onzekerheid is over de werking van lokale verdoving als compleet pijnloze oplossing bij castratie.
Verschillende standpunten omtrent uitstel van het verbod
Op initiatief van de politieke partij Bündnis90/Die Grünen vond er op 10 oktober jl. een discussie plaats met de titel Betäubungslose Ferkelkastration – Wie wir den Ausstieg schaffen. Deze discussie werd geleid door Friedrich Ostendorff (woordvoerder voor landbouwpolitiek van Bündnis90/Die Grünen) en hierbij kwamen verschillende partijen aan het woord m.b.t. het uitstellen van het castratieverbod.
Bij deze discussie waren vertegenwoordigers aanwezig van de Duitse dierenbescherming, de Duitse vakbond van de varkenshouderij en twee professoren op het gebied van recht en diergeneeskunde. In deze discussie kwam naar voren dat men vanuit de varkenssector niet overtuigd is van de aanwezige alternatieven, dat lokale verdoving de voorkeur geniet als overbrugging voor de komende twee jaar en dat er met angst wordt gekeken naar de verslechtering van de concurrentiepositie van de Duitse varkenssector t.o.v. de buitenlandse concurrentie. Vanuit de dierenbescherming gaf men aan dat een uitstel van het verbod onacceptabel is, aangezien de varkenssector al 5 jaar op dit verbod heeft kunnen anticiperen. Ook werd er op gewezen dat er in het buitenland (o.a. Nederland) al veel meer zonder castratie van beren wordt gefokt. Een professor op het gebied van recht wees op het feit dat er op grondwettelijk rechtsgebied een uitstel van het verbod op castratie niet mogelijk is. Een professor van een diergeneeskundige hogeschool gaf aan dat het afmesten van beren en de injectiemethode met een hormoon onderdrukkend middel de voorkeur genieten vanuit diergeneeskundig oogpunt, en dat er nog te veel onduidelijkheid bestaat over de werking van lokale verdoving.
Gevolgen en kansen voor Nederlandse varkenssector
Het QS verklaart dat beerbiggen die onverdoofd gecastreerd zijn niet zijn toegestaan op de Duitse markt. Dit betekent dat beerbiggen die onder lokale verdoving of Co2 verdoving zijn gecastreerd in het buitenland toegestaan zijn op de Duitse markt. In Duitsland is CO2-verdoving bij castratie niet toegestaan in de varkenshouderij. Vanwege het concurrentievoordeel voor buitenlandse exporteurs pleit QS ook voor het toestaan van castratie onder lokale verdoving in Duitsland. Er vindt op dit moment veel discussie plaats in Duitsland over welke alternatieven (zoals CO2-verdoving) geschikt zijn om onverdoofde castratie te vervangen. Het is aan te raden om deze ontwikkelingen te blijven volgen (zie bronnen onderaan artikel), daar deze ook eventuele gevolgen voor de Nederlandse export kunnen hebben.
Indien het castratieverbod in Duitsland op 1 januari 2019 in werking zal treden, biedt dit eventuele kansen voor de Nederlandse export van varkensvlees gezien de lagere kostprijs t.o.v. die van Duitse biggen. In Duitsland zijn er nog geen alternatieven voorhanden waar een dierenarts niet aan te pas hoeft te komen, naar verwachting zal dit terug te zien zijn in de kostprijs. Ook op het gebied van het fokken van niet-gecastreerde beren (Ebermast) liggen mogelijk kansen voor Nederlandse varkenshouders, universiteiten en kennisinstituten. In Nederland is al meer praktijkervaring opgedaan en kennis vergaard op dat gebied, welke in Duitsland nog op vele plekken tekort schiet. Indien het verbod op onverdoofde castratie op 1 januari 2019 niet intreedt in Duitsland, kan de Nederlandse varkenssector met haar kennis en ervaring (op het gebied van o.a. niet-gecastreerde beren afmesten en de toepassing van CO2-verdoving) van waarde zijn voor de Duitse varkenshouderij. Op deze manier zou Nederland ook in Duitsland bij kunnen dragen aan een sector waarin in de toekomst onverdoofde castratie tot het verleden behoort.
Meer informatie over alternatieven en actuele updates over het castratieverbod vindt u o.a. op:
BMEL
Agrarheute
Topagrar
Interessengemeinschaft der Schweinehalter Deutschlands e.V. (ISN)
Voor informatie over kwaliteitsstandaarden en eventuele export:
Qualität und Sicherheit GmbH (QS)