Melkpakken, kansen pakken, Pakistan
Pakistan, een van de snelst groeiende economieën ter wereld. De RVO organiseerde eind maart in Den Haag een seminar over de agro-kansen daar. Freek Vossenaar van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit was er eerder dit jaar op bezoek en doet verslag van de kansen op deze opkomende markt.
De wereld verandert. Landen waar we in een recent verleden een ontwikkelingsrelatie mee hadden kunnen zich ontpoppen tot nieuwe markten en een interessante bestemming voor investeringen. Pakistan bijvoorbeeld, een land dat alleen al de aandacht zou moeten trekken omdat het qua inwoneraantal het vijfde land van de wereld is met 210 mln inwoners, en eind 2016 de bestemming was van de grootste buitenlandse investering die FrieslandCampina ooit deed: het lijfde Engro Foods in dat in 2006 werd opgericht als een nieuwe loot in het Engro conglomeraat.
Middenklasse
De economische groei van de afgelopen jaren heeft ertoe geleid dat de middenklasse in Pakistan groter is dan in het VK of Italië, rekende Euromonitor uit. Shopping malls verrijzen in miljoenensteden als Karachi, Lahore, Peshawar, Hyderabad en Islamabad, met fastfood- en pizzaketens die nieuwe foodconcepten presenteren aan een nieuwsgierig en jeugdig publiek. Subway, KFC, Hardy’s, McDonalds, daar moet je heen met je vrienden of je geliefde. Twee derde van de bevolking is jonger dan 30 jaar, de milenniumgeneratie die geld uitgeeft aan een moderne lifestyle. Sparen, dat is iets voor babyboomers. Het maakt Pakistan tot de snelst groeiende retailmarkt ter wereld. Het Nederlandse SPAR opende in Karachi laatst de eerste vestiging. De markt voor levensmiddelen weerspiegelt deze veranderingen. De omzet van verpakte levensmiddelen zal in de periode 2017-2022 per jaar met 9,3% groeien zegt Euromonitor. Frisian Egg investeerde in een fabriek om te kunnen profiteren van de groei in de bakkerij sector. Uitschieter: zuivel, met een verwachte jaarlijkse groei van 12,1%.
Melkpakken
Pakistan behoort weliswaar tot de grootste zuivelproducenten ter wereld, met een jaarlijkse productie rond de 50 mln ton maar een verbazingwekkend laag percentage van die melk wordt verwerkt in het formele circuit: ergens tussen de 2% en 3%. De Tetra Pak Dairy Index zegt dan ook dat Pakistan tot de aantrekkelijkste landen ter wereld behoort om te investeren in melkverwerking. Zuivel is direct en indirect goed voor 11% van het BNP. De productiviteit van de rundveestapel van 44 mln koeien en 38 mln buffels is laag, en de melkprijs is hoog met omgerekend 45 eurocent per liter. De grote uitdaging voor de twee grote verwerkers, FrieslandCampina dochter Engro Foods en Nestle, is het verhogen van de productiviteit en het verzekeren van de melkkwaliteit. Er is weinig geschikt ruwvoer en boeren voeren maar wat ze kunnen vinden zoals schroot van katoenzaad, een oorzaak van veel voorkomende aflatoxineproblemen. Residuen van antibioticagebruik en hormonen (BST is sinds kort verboden) zijn andere belangrijke vraagstukken. Om het weinig betrouwbare netwerk van tussenhandelaren te kunnen omzeilen investeert Engro Foods in koelwagens en melkverzamelpunten.
De totale vraag - met een voorliefde voor vettige melk - stijgt sneller dan het aanbod. Pakistan telt ongeveer 15 megafarms van meer dan 2500 koeien die niet erg winstgevend zijn. De groei zal vooral moeten komen van een productiviteitsstijging op bedrijven met 50-100 koeien via het importeren van drachtige vaarzen zoals een deel van de sector wil, of het uitvoeren van fokprogramma’s. En de vraag naar veilige melk mag zich dan wel voorspoedig ontwikkelen, er is ook een noodzaak om consumenten op te voeden. Het koken van melk om de houdbaarheid te verlengen is niet meer nodig als je UHT-melk koopt, en het gebruik van plantaardig vet in een product op zuivelbasis zoals ‘tea whitener’ is niet iets om van te schrikken: daar gingen in 2017 de sociale media mee aan de haal.
Uitgangsmateriaal
Pakistan is al jaren een belangrijke bestemming voor pootaardappelen, groentezaden en gladioolbollen. Het aardappelareaal meet ongeveer 170.000 ha met een gemiddelde oogst van 23 ton/ha. De teelt is zo aantrekkelijk dat rotatie wel eens minder aandacht krijgt dan wenselijk is en problemen met nematoden heeft de export van tafelaardappelen naar Rusland op scherp gezet. De invoer vanuit Nederland aan pootgoed bedroeg het afgelopen jaar 7000 ton, eigenlijk een fractie van wat er nodig is. Pakistan heeft in 2015 een Plant Breeders Act aangenomen die vooralsnog niet een heel effectief instrument is gebleken om kwekersrecht te handhaven. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit ontvangt later dit jaar een fytosanitaire delegatie om de invoereisen voor pootgoed voor het nieuwe seizoen te bespreken, en ook technische assistentie via PUM moet de banden aanhalen voor een verdere ontwikkeling van de kansen in Pakistan, bijvoorbeeld voor wortelen, uien en tomaten. Het gebrek aan productiviteitsstijging voor die gewassen de afgelopen jaren illustreert de noodzaak om nieuwe rassen te introduceren en Nederlandse technologie zou daar in de teelten, de bewaring en de verwerking een groot verschil kunnen maken.
Economische Missie
Kansen genoeg in Pakistan, deze onbekende gigant. Op een seminar eind maart werd uitgebreid besproken dat het grootste struikelblok voor een verdiepende kennismaking de afgelopen jaren de veiligheidspercepties zijn geweest. Voor de aan Afghanistan grenzende deelstaten hanteert het Ministerie van Buitenlandse zaken een negatief reisadvies, voor de oostelijke deelstaten Punjab (100 mln inwoners) en Sindh (60 mln inwoners) geldt code Oranje, alleen noodzakelijke reizen. De economische centra van het land liggen in die zones. Volgens de Nederlandse ambassadeur Ardi Stoios-Braken is er sprake van een langzame stabilisatie van de politiek en de veiligheid en moet een reisadvies ook rekening houden met argeloze toeristen die op zoek gaan naar avontuur.
De mogelijkheid om met een economische missie naar Pakistan te gaan, is als vervolgstap nadrukkelijk in beeld gekomen.
Freek Vossenaar
Email: f.l.m.vossenaar@minlnv.nl
Twitter: @vossenaar