Mekong Delta op zoek naar alternatieven voor rijstbouw

Vietnam is een dynamisch land waar nu nog twee derde van de bevolking afhankelijk is van de landbouw. In de snel groeiende steden ontstaat een welvarende middenklasse. Het land wil de landbouwsector professionaliseren om zo tegemoet te komen aan de groeiende binnenlandse vraag, maar ook om een belangrijke speler te worden in Zuidoost-Azië.

Willem Schoustra
Willem Schoustra

Nederland heeft een goed imago in Vietnam, als betrouwbare en innovatieve agropartner, stelt landbouwraad Willem Schoustra, die zetelt in de hoofdstad Hanoi. Nederland is de op een na grootste EU-handelspartner van Vietnam. Bedrijven als Unilever, De Heus en enkele zaadbedrijven hebben er al voet aan de grond. “De uitdaging is om er nu voor te zorgen dat ook Nederlandse MKB-bedrijven hun weg vinden in Vietnam. Er zijn perspectieven voor leveranciers van bijvoorbeeld stal-, voer- en kassystemen. Maar ook voor bedrijven die wat luxere kaasjes, worstjes en zoetwaren leveren,” zegt Schoustra.

Voorkeurspartner

In 2014 tekenden Nederland en Vietnam twee strategic partnership agreements (SPA), een voor duurzame landbouw en voedselveiligheid en de ander voor waterbeheer en klimaatverandering. Voor de eerste SPA is Nederland voorkeurspartner. Dat biedt mogelijkheden om op hoog bestuurlijk niveau mee te praten over landbouwontwikkelingen in Vietnam.

'De uitdaging is dat ook Nederlandse MKB-bedrijven hun weg vinden in Vietnam'

Schoustra: “We hebben het dan over het vergroten van de voedselveiligheid, terugdringing van voedselverliezen, maar ook over hulp bij ruilverkaveling en de opzet van coöperaties.” Voorbeeld is dat de NVWA en laboratorium Rikilt - onderdeel van Wageningen UR – sinds 2017 werken aan een actieplan voor de verbetering van de voedselveiligheid en het versterken van de laboratoria in Vietnam.

De SPA voor waterbeheer en klimaatverandering is ook een belangrijke. Zo heeft de Mekong Delta, dé landbouwschuur van Vietnam, te maken met ontbossing, overstromingen, bodemdaling en verzilting. Tegelijk is de Mekong Delta een dynamische regio die perspectief biedt voor agrarische investeerders. De steden groeien, terwijl de boeren in deze delta op zoek zijn naar alternatieve teelten voor rijstbouw, zoals groenten, fruit en maïs. Wageningen UR is daar bij betrokken. Bedrijven als East-West Seed (zaden) en De Heus (veevoer) zijn al actief in de Mekong Delta.

Mekong Delta
Mekong Delta

Enorm potentieel

In de periode 2011-2013 ontwikkelden Nederlandse en Vietnamese kennisinstellingen een Mekong Delta Plan. Dat plan is gericht op de transformatie van voornamelijk rijstbouw naar alternatieve producten, zoals garnalen, groenten en fruit. “Het potentieel is enorm, maar de implementatie van maatregelen is moeilijk. Vietnam kent bureaucratie, is minder gefocust op de lange termijn, prioriteiten stellen is lastig. Tegelijk liggen er veel kansen voor Nederlandse bedrijven, bijvoorbeeld om waardeketens op te zetten voor garnalen, groenten en fruit. De ontwikkeling van zilte landbouw biedt ook perspectief.”

Luxere producten

De groeiende middenklasse in een verstedelijkend Vietnam met een steeds hoger besteedbaar inkomen biedt volgens Schoustra kansen voor de Nederlandse agrosector. “Je ziet dat steeds meer mensen in steden wonen. De nieuwe middenklasse komt in supermarkten waar ze luxere producten kopen, zoals kazen, worstjes en kalfsvlees. De middenklasse vindt voedselveiligheid belangrijk. Op dat punt scoort Nederland goed.”

A processing line of frozen shrimp for export
Beeld: ©Danh Lam (VNA/VNS)
A processing line of frozen shrimp for export

Verduurzaming garnalensector

Vietnam is na India de grootste exporteur van garnalen (2016: 425.000 ton). Nederland is de tweede importeur van deze garnalen. Ook in Vietnam zelf zijn garnalen een belangrijke bron van dierlijk eiwit. De teelt concentreert zich in de vijf zuidelijke provincies van de Mekong Delta. In de sterk groeiende garnalenindustrie werken inmiddels ruim 1 miljoen mensen.

In 2017 ontvouwde de Vietnamese overheid de ambitie om de waarde van kweekgarnalen de komende jaren te verdrievoudigen van $ 3 miljard naar $ 10 miljard. Op dit moment bestaat de sector voor 80% uit kleine kwekers.

Op initiatief van de Nederlandse ambassade in Hanoi is in nauwe samenwerking met RVO.nl een zogeheten impactcluster opgezet om de Vietnamese garnalensector te ondersteunen. Doel is om de garnalensector te versterken en te verduurzamen door een waardeketen te ontwikkelen en via trainingsprogramma's kennis over de duurzame garnalenteelt te verspreiden.

“De uitdagingen zijn groot”, zegt landbouwraad Willem Schoustra. “De enorme groei van de garnalenteelt in de Mekong Delta leidt tot ontbossing en watervervuiling. De ziektedruk in de teelt is groot. Met beter management is veel winst te boeken.”

Vanwege het hoge antibioticagebruik worden geregeld partijen garnalen geweigerd door zowel binnenlandse als buitenlandse afnemers. Schoustra: “Daarom moet de garnalensector worden geholpen om met certificeringsprogramma's aan internationale standaarden te voldoen. Als de sector aan internationale kwaliteitseisen voldoet, kan dat een enorme boost geven aan de afzet.” Dat geldt ook als de keten van kleine producenten, verwerkers, handelaren en afnemers wordt versterkt.

Deelnemers van het impactcluster zijn: adviesbureau Larive International, Fleuren & Nooijen (viskwekerijsystemen), de Nederlandse zeeaaskwekerij Topsy Baits (wormen), investeringsmaatschappij Open Asia Group, het Noorse Skretting (aquacultuurvoeding) en de Nha Trang Universiteit in Hanoi.

Mei 2019

Deze bijdrage maakt deel uit van de Agrospecial 100 jaar Landbouw Attaché Netwerk. Via onderstaande link kunt u meer lezen over het thema The place to be waaronder dit artikel valt.