Wereldwijd AMR-onderzoekscentrum wordt gevestigd in Kopenhagen
Kopenhagen zal het nieuwe wereldwijde steunpunt voor onderzoek in antimicrobiële resistentie (AMR), oftewel resistentie tegen antibiotica, huisvesten.
Antibioticaresistente bacteriën zijn een groot wereldwijd gezondheidsgevaar die een gecoördineerde reactie nodig heeft. Dit probleem, waar nu jaarlijks meer mensen aan sterven dan aan kanker, is volgens de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) voor 2050 stop te zetten.
Verkeerd gebruik van antibiotica
Een bacterie die ooit te behandelen was met een bepaalde antibiotica kan door mutatie resistent worden, wat betekent dat die antibiotica geen effect meer heeft op de bacterie. Antibiotica is een veelgebruikt medicijn voor mensen, maar ook voor dieren die worden gehouden voor de voedselindustrie. Door overmatig en verkeerd gebruik van verschillende soorten antibiotica zijn veel bacteriën resistent, of zelfs multiresistent, geworden. Dit betekent dat er ziektes zijn die niet meer te behandelen zijn. “De vooruitzichten zijn schrikbarend,” zegt Ellen Trane Nørby, Deense minister voor gezondheid, en voegt toe dat er vooral in derdewereldlanden een grote spreiding is van resistente bacteriën, maar dat ook in Europa sterfgevallen zijn.
In Denemarken ligt de focus op dit moment vooral op MRSA, een groep antibioticaresistente bacteriën die infecties overdragen die erg moeilijk te behandelen zijn. MRSA heeft zich explosief verspreid in Deense ziekenhuizen en varkensstallen, en het is in zekere zin ook een deel van de reden waarom Denemarken nu een sterke positie wereldwijd heeft. Dit verklaarde minister Jakob Ellemann-Jensen van milieu en voedsel: “Onze bekwaamheid op dit gebied komt onder andere vanwege de ervaringen die we hebben gehad met MRSA. Een van onze belangrijkste vaardigheden is de samenwerking op het gebied van menselijke en dierlijke gezondheid,” zegt hij.
De procedure voor het oprichten van het International Centre for Antimicrobial Resistance Solutions (ICARS) bleef sinds 2017 geheim. Andere steden zoals Amsterdam, Parijs en Stockholm hebben destijds ook een bod gedaan. Ellen Trane Nørby verklaarde: “Denemarken staat erg sterk wanneer het om lifesciences gaat. We hebben ook een bod gedaan om gastland te worden van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA). Dit is helaas niet gelukt, maar nu is het wel gelukt met het AMR-centrum.”
In gesprek met Bill Gates
Het ICARS zal een hulpmiddel worden voor zowel nationale en internationale overheden als voor de private sector om antibioticaresistentie tegen te gaan. Omdat antibioticaresistentie een bedreiging vormt die over landsgrenzen heen gaat is er de noodzaak voor internationaal gecoördineerde actie. Geen land kan zelfstandig om de consequenties heen van deze bedreiging. Het centrum zal de disciplines van de natuur-, gezondheids- en sociale wetenschappen inzetten om een interdisciplinaire aanpak te bevorderen.
Volgens minister Ellen Trane Nørby worden er nu stappen gezet met het ontmoeten van mogelijke investeerders en samenwerkingspartners voor het nieuwe onderzoekscentrum. Het centrum zal een middelgroot onderzoekscentrum worden met een startbudget van ongeveer €8 miljoen in 2019. Hoewel het nog afhangt van het precieze budget en medefinanciering vanuit andere partijen is de Deense overheid bereid om 75% van het startbudget te financieren. Er wordt verwacht dat het budget over de komende jaren gestaag zal stijgen tot ongeveer €30 miljoen in 2023.
“Op de lange termijn kan er worden gesproken over een internationaal wetenschaps- en onderzoekscentrum met vele honderden werknemers. Dit betekent vanzelfsprekend heel veel voor het sterke onderzoek milieu dat we al hebben op dit gebied. Maar hiernaast is het ook van groot belang voor onze samenleving als geheel,” vertelde ze.
In eerste instantie heeft Denemarken slechts een memorandum of understanding ondertekend met CGIAR, een wereldwijd onderzoeksnetwerk voor voedselzekerheid, en de Wereldbank, waarna het noodzakelijk blijft om meer investeerders te vinden. De Deense regering heeft al een gesprek op gang gezet met de Bill and Melinda Gates Foundation.
Het onderzoekscentrum stond al op de agenda toen de Deense premier de multimiljardairs ontmoette in oktober 2018. De Bill and Melinda Gates Foundation heeft al eerder een paar miljoen dollars in het onderzoek naar antibioticaresistentie gestopt.
“We zijn op zoek naar medefinanciering vanuit andere landen, maar ook door organisaties en stichtingen. De Gates Foundation is een organisatie waarmee we nu in gesprek zijn,” zegt minister Jakob Ellemann-Jensen, erop wijzend dat het onderzoekscentrum “de knapste koppen in de wereld op dit gebied aantrekt” en dat het Deense bedrijven ook een stimulans zal geven om meer in het bestrijden van AMR te investeren.
Peter Eleveld, Kopenhagen, 18 februari 2019