Droogte geen onbekend fenomeen voor Spanje

De Spaanse overheid werkt aan een nationale irrigatiestrategie om de watervoorziening in het land te verbeteren. Zo zijn er plannen om 800.000 hectare landbouwgrond efficiënter en energiezuiniger in te richten. Voor Nederlandse bedrijven liggen er kansen.

Mariëtte van den Arend en María Sarazá
Mariëtte van den Arend en María Sarazá

Spanje kampt al jaren met droogte in grote delen van het land. Met name in het zuiden in streken als Andalusië en gebieden rond Murcia in het zuidoosten, waar veel tuinbouw is gevestigd, heeft de land- en tuinbouw te maken met droogte. In sommige gebieden leidt dit tot het verdwijnen van teelten of verplaatsing van teelten naar andere gebieden. Klimaatverandering zal deze ontwikkeling alleen maar versterken.

Spanje heeft de oplossing voor droogte in de land- en tuinbouw onder meer gezocht in irrigatie, zo geven María Sarazá en Mariëtte van der Arend aan. Zij vormen samen het landbouwteam in Madrid als onderdeel van het landbouwattachénetwerk in opdracht van het ministerie van LNV. De Spaanse landbouw heeft zo’n 3,7 miljoen hectare in gebruik als geïrrigeerd land op een totaal aan bouwland van bijna 17 miljoen hectare.  

Effect irrigatie groot

Het effect van irrigatie in de land- en tuinbouw is groot. De opbrengst van geïrrigeerd land is zo’n zes keer groter dan van niet geïrrigeerd land, het inkomen van de teler is vier keer zo hoog en, als groot voordeel, de ontvolking van plattelandsgebieden waar irrigatie plaatsvindt, is lager dan in andere gebieden. Die ontvolking ziet men als een serieus nationaal probleem en heeft een directe invloed op de landbouw.

Voor Spanje is droogte geen nieuw fenomeen, en klimaatverandering verergert dit

Toepassen van irrigatie zal in de toekomst steeds verfijnder worden. Ook het hergebruik van water en gebruik van ontzilt water voor irrigatie zijn methoden om in ieder geval voldoende water voor de land- en tuinbouw te behouden. Daarnaast zal er meer aandacht komen voor kennissystemen voor het beter omgaan met water. Het landbouwteam in Madrid ziet daarbij kansen en mogelijkheden voor Nederlandse bedrijven. “Naar ons idee komt er vraag naar onder meer apparatuur om overmatig of illegaal gebruik van irrigatiewater te detecteren. Ook zal er door overmatig gebruik van oppervlakte- en grondwater vervuiling optreden. Apparatuur voor reiniging en het gebruik van meststoffen die het milieu ontzien, zijn dan mogelijkheden om dit tegen te gaan.”

Nationale irrigatiestrategie

De Spaanse overheid heeft de plannen voor het omgaan met water in de land- en tuinbouw vastgelegd in een nationale irrigatiestrategie 2018-2025. Daarin is opgenomen om op zo’n 800.000 hectare land de irrigatie te moderniseren. Daarmee zouden in ieder geval water- en energiebesparingen bereikt moeten worden. De uitvoering van alle irrigatieplannen ligt in handen van de Fenacore (Spanish National Federation of Communities of Irrigators). Dit is een private organisatie die in samenwerking met de telers irrigatieplannen uitvoert. Voor die irrigatie is twee derde van het water afkomstig van oppervlaktewater, een derde deel komt van het grondwater.

[VIDEO] De aanleg van waterbassins bij Bejo Ibérica

Voor het landbouwteam in Madrid is water een belangrijk thema. Zo is in het najaar van 2018 Iwater onder de aandacht gebracht. Iwater is een tweejaarlijks evenement in Barcelona met aandacht voor een efficiënt, duurzaam en 'slim' beheer van watervoorraden in steden, landbouw en industrie. Ook ondersteunt het landbouwteam bedrijven die zich richten op de Spaanse ‘watermarkt’. Een voorbeeld van een Nederlands bedrijf dat zich richt op een minder energie-intensieve irrigatie is aQysta, een startup voortgekomen uit de Technische Universiteit Delft. aQysta biedt een door waterkracht aangedreven waterpomp. De pomp kan worden gebruikt in een irrigatiekanaal om teelten van water te voorzien.

Cijfers irrigatie in Spanje

  • Irrigatie in de Spaanse land- en tuinbouw vindt plaats op 3,7 miljoen hectare, circa 20% van het Spaanse landbouwareaal.
  • Irrigatie leidt tot een zes keer zo hoge opbrengst dan niet geïrrigeerd land. Het inkomen van de teler is vier zo hoog dan een teler op niet geïrrigeerd land.
  • De Spaanse land- en tuinbouw neemt 71% van het water in Spanje voor zijn rekening. Dat water is afkomstig van oppervlakte- en grondwater.
  • Geïrrigeerd land levert 67% van de totale opbrengst van de Spaanse land- en tuinbouw.

Kansenstudie water

Op verschillende manieren wordt in Spanje gewerkt aan het tegengaan van de gevolgen van droogte. Irrigatie is een oplossing, maar ook ontzilting van water en hergebruik van irrigatiewater. Voor Spanje is droogte geen nieuw fenomeen, en klimaatverandering verergert dit.

Voor het landbouwteam in Madrid is water een belangrijk thema. Het team ziet onder meer kansen voor Nederlandse bedrijven die zich richten op optimalisatie van irrigatie en op methoden om de kwaliteit van het irrigatiewater te behouden. Dat kan bijvoorbeeld door het gebruik van meststoffen die het milieu ontzien of apparatuur om water te reinigen. Op initiatief van het landbouwteam is er met RVO.nl een kansenstudie water uitgevoerd door een toonaangevend Spaans Consultancy uit de watersector. Dit is de eerste stap binnen het kansentraject van RVO waarna er in de nabije toekomst een seminar in Nederland zal volgen voor de Nederlandse watersector waarbij de resultaten worden gepresenteerd. Bij voldoende interesse kan een mogelijke missie naar Spanje plaatsvinden.

Mei 2019

Deze bijdrage maakt deel uit van de Agrospecial 100 jaar Landbouw Attaché Netwerk. Via onderstaande link kunt u meer lezen over het thema Water en klimaat waaronder dit artikel valt.