Initiatieven tegen ontbossing en vervuiling door Mexicaanse tequila-industrie

Ontbossing door agaveteelt

De teelt van de blauwe agave, de grondstof voor tequila, heeft de afgelopen dertig jaar een enorme ontwikkeling doorgemaakt in Jalisco. De teelt groeide van 20.000 hectare in 1990 naar 120.000 hectare in 2005. Die uitbreiding ging gepaard met grote ontbossing. Uit onderzoek* blijkt dat de tequila-industrie de belangrijkste motor was voor ontbossing. Het percentage ontbossing lag in de staat Jalisco op 3,2% per jaar, in de rest van Mexico bedroeg dat 2,3%. De blauwe Agave wordt gezien als één van de gewassen die de meeste milieuschade aan Jalisco toebrengt.

Om de milieuproblemen tegen te gaan, is tijdens de klimaatconferentie COP25 in Madrid in december 2019 het initiatief ‘Tequila Libre de Deforestación’ gelanceerd, te vertalen als: ‘Tequilia vrij van ontbossing’. Idee is dat de tequila-industrie maatregelen gaat nemen om de ecologische voetafdruk in zowel de gewassen als in de industriële processen te verminderen. Het gaat om een samenwerkingsovereenkomst tussen het Ministerie van Milieu en Territoriale Ontwikkeling van de deelstaatregering van Jalisco en de Regulatory Council van Tequila. Daarmee moet de uitbreiding van de agaveteelt worden gereguleerd en mag deze niet gepaard gaan met ontbossing.

Problemen met afval

Eén van de milieuproblemen die het nieuwe initiatief te lijf zal gaan, is de hoeveelheid afval die vrijkomt bij de productie. Bij de productie van elke liter tequila komt 10 liter ‘vinasse’ vloeibaar afval vrij. In 2018 produceerde de industrie 309 miljoen liter tequila zodat er 3,09 miljard liter vinasse vrijkwam. Tot nu toe wordt de vinasse op het rioolsysteem of rivieren geloosd. Slechts een klein gedeelte wordt voorbehandeld. Dit creëert een groot milieuprobleem en is bovendien een gevaar voor de gezondheid.

Het Nederlandse bedrijf AllOptimal is actief in het Mexicaanse tequila-gebied met het opzetten van vergistingsinstallaties voor het afval dat vrijkomt uit de tequila-productie. Jan Driegen werkt als consultant voor de introductie van deze installaties. Op dit moment zijn er contacten met een Mexicaanse distilleerderij die een vergistingsinstallatie wil opzetten. “Via Amerikaanse investeerders in duurzame energie zijn wij in contact gekomen met een geïnteresseerde Mexicaanse partij. We proberen nu de financiering van de eerste vergistingsinstallatie die biogas gaat leveren, rond te krijgen.”

Vergisting voor biogas

Driegen geeft aan dat zowel bij de agaveteelt als bij tequilaproductie veel afval vrijkomt. “Bij de agave is slechts een deel van de plant bruikbaar als grondstof voor tequila. Het gaat om een groeikern uit de plant die wordt gekookt voor de productie van een suikersap. De resterende plantdelen worden door de Mexicaanse boeren op het land ondergewerkt. Bij de productie van 1 liter tequila komt 10 liter vloeibare vinasse vrij en 6-7 kilo vaste bagasse.”

De installatie van AllOptimal kan zowel het vloeibare als het vaste afval vergisten voor biogas. Wat overblijft uit de vergisting kan worden gebruikt als organisch mestproduct, zo geeft Driegen aan. Het systeem dat AllOptimal biedt, is opgezet als ‘plug and play’ in een container. In korte tijd (minimaal 14 dagen) kan er een installatie staan die biogas levert.

Vergunningen

Het gas dat uit de vergistingsinstallatie komt, kan worden gebruikt in de tequiladistilleerderij, maar ook in andere fabrieken die energie nodig hebben. Voor het project dat Driegen nu onderhanden heeft, kan het gas naar een fabriek die glas produceert. “Waar we wel rekening mee moeten houden, is dat de vergistingsinstallatie niet in een woongebied kan komen. Daar krijgen we geen vergunning voor. De fabrieken staan daar vaak wel. We moeten de installatie dus in een industriegebied bouwen en zorgen voor aanvoer van het organische materiaal en gasleidingen naar de fabrieken.”

Het is niet eenvoudig om een dergelijk vergistingsproject van de grond te krijgen, zegt Driegen. Probleem is ook dat de fabrieken terughoudend zijn met het verstrekken van financiële gegevens uit angst voor met name de bendecriminaliteit in Mexico. Daarnaast is de verhouding tussen boeren en verwerkers niet optimaal en dat gaat vooral over de prijs die de boeren krijgen voor de agave. Driegen ziet wel veel voordelen in het vergisten van het afval. “Het afval bevat veel eiwitten en dat zorgt voor stankoverlast door de geur van rotte eieren. Vroeger hadden we dat in Nederland in de Veenkoloniën. Met onze installatie lossen we die problemen op en het levert ook nog energie op. Zo maken we ‘circular economy’ mogelijk.”

* Studie van de Universiteit van Guadalajara (UdeG), Jalisco a Futuro 2018-2030