‘Russische landbouw ontwikkelt zich snel’
Meeuwes Brouwer is bijna vier jaar landbouwraad in Rusland. De landbouw maakt in het enorme land een snelle ontwikkeling door. Het Russische landbouwministerie richt zich op het stimuleren van de export die in 2019 steeg naar circa €25 miljard. Dit artikel maakt deel uit van een nieuwe serie over de landbouwraden. Lees meer over wie ze zijn en wat hun ervaringen zijn. In gesprek met de landbouwraad in Rusland over zijn ervaringen in een land dat het reduceren van voedselverspilling en gebruik van antibiotica hoog op de agenda heeft staan.
Voor een Nederlandse diplomaat in Moskou is het af en toe op eieren lopen, zegt Brouwer. “Mijn uitdaging is om binnen de gegeven verhoudingen tussen Rusland en Nederland de dialoog over landbouwthema’s op gang te houden. Dat is spannend én leerzaam. In de praktijk blijkt trouwens dat wij over landbouw en voedsel redelijk goed kunnen samenwerken met de Russische autoriteiten.”
Brouwer is vanaf augustus 2016 actief als landbouwraad op de Nederlandse ambassade in Moskou. Zijn werkgebied omvat naast Rusland ook Wit-Rusland, Kazachstan, Oezbekistan, Armenië en Kirgizië. Hij werkt nauw samen met collega’s op de Nederlandse posten in Sint-Petersburg, Minsk, Nur-Sultan, Almaty, Tasjkent en Tbilisi. “Hiervoor was ik landbouwraad in Boekarest en Kiev. Toen pakte ik de auto om belangrijke landbouwregio’s te bezoeken. Dat is hier vrijwel onmogelijk. Pas nam ik deel aan een visserijconferentie in Moermansk. Twee uur vliegen, en dan is Moermansk in vergelijking met steden achter de Oeral nog relatief dichtbij.”
Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen in de Russische landbouw?
“In Rusland maakt de agrarische sector een groeispurt door. Mede door de sancties legt het land de nadruk op ontwikkeling van de voedselproductie in eigen land. Ik constateer dat dat goed lukt. Recent maakte de Russische minister van landbouw Dmitry Patrushev bekend dat de agrarische export vorig jaar verder is gestegen naar €25 miljard. Ook de toegevoegde waarde neemt toe. Dit land was decennialang voor een groot deel afhankelijk van import. Die tijd is voorbij. De gestegen productie heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan meer voedselzekerheid in de regio.
Export betekent tegelijkertijd dat Russische producenten en exporteurs rekening moeten houden met eisen van importerende landen, bijvoorbeeld op het gebied van voedselveiligheid. Het gebruik van antibiotica in de veehouderij is mede om die reden een hot item in Rusland. De regelgeving op dit terrein wordt aangescherpt om in de pas te blijven lopen met de rest van de wereld.
Een andere opvallende ontwikkeling is de toegenomen aandacht voor terugdringing van verliezen in de voedselketen. Er worden hier veel initiatieven genomen om de logistiek te verbeteren en restproducten te hergebruiken. Over dit thema worden veel conferenties gehouden. Daar ben ik zelf ook regelmatig aanwezig om te vertellen hoe we dat in Nederland aanpakken.”
'Als het gaat om de groei van de glastuinbouw in Rusland dan speelt het Nederlandse bedrijfsleven een prominente rol'
Gezien die ontwikkelingen, wat zijn dan de kansen voor de Nederlandse agrofoodsector?
“De investeringsplannen in dit land om de agrarische sector op te bouwen, leiden tot een groeiende vraag naar dierlijk en plantaardig uitgangsmateriaal en innovatieve technologie waaronder landbouwwerktuigen, kassen en bijvoorbeeld melkrobots. Veel Nederlandse bedrijven zijn daar op ingesprongen. Op landbouwbeurzen kom ik tientallen bedrijven tegen die in een van deze sectoren actief zijn. Als het gaat om de groei van de glastuinbouw in Rusland dan speelt het Nederlandse bedrijfsleven een prominente rol. Dat geldt voor meer sectoren. De sancties over en weer hebben verliezers opgeleverd, maar ook winnaars. De kassenbouwers en zaadbedrijven horen bij de tweede groep.”
Is er in Rusland aandacht voor circulaire landbouw?
“Niet in dezelfde mate als in Nederland. Het woord kringlooplandbouw kom ik niet echt tegen in de beleidsdocumenten van het Russische ministerie van landbouw. Maar er komt in dit land wel meer aandacht voor een aantal onderdelen uit de circulaire landbouw. Ik noemde al voedselverspilling en gebruik van antibiotica. Op die onderwerpen trek ik op met FAO, OIE en WHO om het belang hiervan tijdens bijeenkomsten te benadrukken. Ook het gebruik van bestrijdingsmiddelen is niet meer onomstreden. Rusland is bezig met een inhaalslag, de groeiende export stimuleert dat. Voor een thema als dierwelzijn geldt dat overigens niet. Daar hoor je in dit land vrijwel niemand over.”
Tegen welke cultuurverschillen loopt u aan?
“Er zijn wel cultuurverschillen, maar ik heb daar geen moeite mee. Russen zijn trotse mensen, Nederlanders zijn dat ook. Ze zijn beiden direct in de communicatie. Dankzij Peter de Grote gebruiken we een aantal zelfde woorden. Nederlanders zijn wel wat opener. Maar Russen zijn weer ontzettend gastvrij. Als mijn vrouw en ik bij iemand thuis worden uitgenodigd dan staat altijd een fantastisch maaltijd klaar.
Ik, mijn vrouw en onze twee zonen van 13 en 18 wonen hier nu drieënhalf jaar. We genieten van de rijke cultuur in dit land. Mijn zonen ervaren deze jaren trouwens ook als een mooie periode in hun leven. Ze zijn wel wat gewend, want ze waren er ook bij toen ik landbouwraad was in Kiev en Boekarest. Ze vinden gauw aansluiting en zijn bekend met het onderwijssysteem en de gewoonten in Oost-Europa.”
Wat is moeilijk in uw functie als landbouwraad?
“De relatie tussen Rusland aan de ene kant en de Europese Unie en Nederland aan de andere kant staat af en toe behoorlijk onder druk. Dat heeft ook gevolgen voor mijn werk. Je moet weten wat je wel en niet kunt zeggen. Daarom volg ik de ontwikkelingen op de voet om daar vervolgens op de juiste manier mee om te gaan. Een kwestie van slim meebewegen.”
Lees verder onder foto
Wat is het mooiste aan uw werk?
“Rusland is een belangrijk land voor de Nederlandse agrofoodsector. Als het gaat om de agro-export uit Nederland naar landen buiten de Europese Unie staat Rusland op de derde plaats, na de VS en China. Dat is een mooie positie. Ik vind het mooi om daar een bijdrage aan te kunnen leveren en het Nederlands bedrijfsleven zo goed mogelijk te faciliteren. Overigens is die derde plaats niet vanzelfsprekend. Bedrijven uit onder andere Duitsland, Italië en Polen timmeren aan de weg.”
Wat is uw belangrijkste boodschap aan ondernemers die in Rusland actief willen worden?
“Informeer je goed, vooral over de voorwaarden die Rusland stelt aan invoer. Wat mag wel, wat mag niet? Houd ook rekening met de sanctieregimes die gelden, daarover is veel informatie te vinden bij het RVO-loket. Mijn advies is ook om niet alleen aandacht te hebben voor de regio rondom Moskou. In de regio’s Krasnodar, Tatarstan, Voronezh, Belgorod, Lipetsk en Leningrad gaan de ontwikkelingen misschien nog wel sneller. Bezoek daar een landbouwbeurs, praat met de lokale autoriteiten of ga met mij mee op missie. Zo ga ik op 31 maart 2020 met een agro-oriëntatiemissie naar de regio Voronezh. ”
Hoe wordt in Rusland aangekeken tegen de Nederlandse landbouw?
“Met veel bewondering. Ik was pas bij een symposium waar de Nederlandse landbouw werd geprezen. Zo’n klein land en dan vier keer zoveel landbouwgoederen exporteren als Rusland, €100 miljard tegenover €25 miljard per jaar. Nederland wordt gezien als voorbeeld. De vraag naar Nederlandse kennis is groot om hier het kunstje na te doen. Regelmatig wordt mij gevraagd: kunt u voor ons een expert uit Wageningen regelen? Dat zegt genoeg.”
Na de zomer verhuist Brouwer naar Addis Abeba waar hij zal starten als landbouwraad met als werkgebied Ethiopië.
Bezoek aan landbouwregio Voronezh
Landbouwraad Meeuwes Brouwer is van plan om op dinsdag 31 maart 2020 de Russische regio Voronezh te bezoeken, op circa 1,5 uur vliegen van Moskou. De agrarische sector in Voronezh ontwikkelt zich positief, vooral in de zuivel, pluimvee- en varkenshouderij, aardappelen, glastuinbouw en fruit. Het doel van de missie naar Voronezh is meer inzicht te krijgen in deze ontwikkelingen. Vertegenwoordigers van aan Nederland gerelateerde agrobedrijven die actief zijn in genoemde sectoren kunnen aansluiten.
Het programma wordt met de regionale autoriteiten in Voronezh voorbereid en zal globaal bestaan uit:
- Ontmoeting en discussie met vertegenwoordigers van de Regionale Voronezh Administratie, inclusief presentaties over recente en toekomstige ontwikkelingen en mogelijkheden in de land- en tuinbouwsector in Voronezh regio.
- Een lunch met aansluitend korte pitches door de deelnemende bedrijven om zich voor te stellen aan Russische zakenpartners in Voronezh.
- Afhankelijk van de tijd en samenstelling van de groep een bedrijfsbezoek.
Meer details over het programma volgen in maart. De deelnemende bedrijven betalen zelf hun reis naar en eventuele accommodatie in Voronezh. Deelname aan het programma is gratis. Bedrijven die deel willen nemen, kunnen dat kenbaar maken via e-mail: mos-lnv@minbuza.nl