Verbod gebruik neonicotinoïden zorgt voor spanning in de Franse bietensector
Op 8 februari reden er voor het eerst sinds jaren weer tractoren door de binnenstad van Parijs. Boeren kwamen demonstreren op de Esplanade des Invalides. Aanleiding hiervoor was de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU) van 19 januari 2023, waarin het gebruik van neonicotinoïden (NNI) voor zaaizaad van bieten werd uitgesloten. In feite bestond dat verbod sinds twee jaar in de Europese wetgeving , maar konden lidstaten in uitzonderlijke gevallen derogaties toestaan. Frankrijk had de afgelopen twee jaar een derogatie toegestaan en stond op het punt dat voor een allerlaatste keer te doen. Maar daar zet de Europese rechter nu dus een streep door.
Gebrek aan alternatieven
De Franse overheid had met de Franse bietensector afgesproken in drie jaar tijd van het gebruik van neonicotinoïden voor zaaizaad af te stappen en had een plan in werking gezet om tot alternatieven te komen. Dat plan heeft tot nu toe nog geen volwaardige alternatieven opgeleverd en dat plaatst de Franse bietensector dus voor een acuut probleem. Daarbij gaat het met name om de bietenteelt ten zuiden van Parijs, waar in het verleden veel schade werd geleden door ziekten, met name bietenvergeling.
Complicerende factor is dat de Franse overheid 5 jaar geleden in principe een algeheel verbod op het gebruik van neonicotinoïden in de landbouw had ingesteld, waardoor bepaalde alternatieven die in buurlanden kunnen worden toegestaan in Frankrijk niet beschikbaar zijn. Naast de schade aan teelten is men dus ook bezorgd over het level playing field binnen de Europese Unie en daarbuiten.
Steun- en actieplan met drie pijlers
De minister van Landbouw en Voedselsoevereiniteit Marc Fesneau is op 9 februari bijeengekomen met de suikerbietensector om de beginselen van een steun- en actieplan te presenteren. Dit zou een toereikende bietenproductie in 2023 en de bevoorrading van de Franse suikersector moeten garanderen. In dit steun- en actieplan is een aantal zaken vastgelegd.
Frankrijk zal er op toezien dat de beslissing van het Hof van Justitie in alle landen van de EU op dezelfde wijze wordt toegepast, om elke concurrentievervalsing ten nadele van de Franse sector te voorkomen. Ook heeft minister Fesneau op 30 januari tijdens de Landbouwraad in Brussel verzocht een vrijwaringsclausule in werking te stellen om te voorkomen dat ingevoerde producten (van buiten de EU) afkomstig zijn van bieten die met neonicotinoïden zijn behandeld.
De tweede doelstelling van dit plan is de snelle invoering van nieuwe gewasbeschermingsmaatregelen, op basis van het nationaal onderzoeks- en innovatieplan (PNRI). Zij zullen via het Technisch Instituut voor Bieten (ITB) ter beschikking worden gesteld aan telers en kunnen dan vanaf dit voorjaar worden gebruikt in geval van geelzucht op de percelen. Om het risico van het opnieuw opduiken van de ziekte tot een minimum te beperken, verbindt de sector zich ertoe om, samen met de staat, maatregelen in te zetten om de virale reservoirs te beheersen. Een actie- en bewakingsplan voor de beheersing van deze reservoirs zal begin maart worden afgerond. Binnenkort zullen ook modellen voor de voorspelling van bladluisvluchten uit een van de PNRI-projecten worden ingezet. Er zullen extra middelen worden ingezet voor het PNRI, met name personeel.
Ten slotte heeft de regering, als derde pijler van dit plan, de invoering aangekondigd van financiële compensatie aan telers in geval van opbrengstverlies door de ziekte in 2023. In principe wordt de schade volledig gedekt. De regering zal vragen om activering van een Europese crisismaatregel hiervoor en werkt nu al aan de opbouw van het systeem, samen met de Europese Commissie.
Het is even afwachten hoe de sector zal reageren
De hoop van de regering is dat met dit pakket maatregelen de rust terugkeert in de bietensector. Dankzij dit "vangnet" zouden telers meteen kunnen beginnen met het zaaien van bieten. Of dit ook daadwerkelijk gebeurt zal de komende weken duidelijk worden. De verwachting is dat er in ieder geval minder percelen zullen worden ingezaaid.
Suikerbieten zijn in Frankrijk vooral te vinden in het noorden en noordoosten van het land. In 2021-2022 werden in Frankrijk ongeveer 400.000 hectare suikerbieten geteeld, waarvan de twee belangrijkste regio's Hauts-de-France en Grand Est zijn, met respectievelijk 204.000 en 98.000 hectare geteeld in 2021-2022.
Met een gemiddelde van 82 ton geoogste bieten per hectare (ha), wat overeenkomt met een suikeropbrengst van ongeveer 13 t/ha, behoren de opbrengsten tot de hoogste in de EU.
De bedrijven en suikerfabrieken zijn in de loop der jaren geconcentreerd en vandaag de dag zijn er 5 suikergroepen (tegenover 84 bedrijven in 1950), en 21 suikerfabrieken.