Frankrijk: wie is er bang voor de boze wolf?
Wolven, een onderwerp dat op dit moment in Frankrijk tot veel spanning leidt tussen boeren en natuurorganisaties. Er zijn er steeds meer, verdeeld over een groot deel van Frankrijk. Maar hoeveel wolven er precies zijn is onduidelijk. En ook de toename van beren veroorzaakt reuring...
In Frankrijk is de wolf een beschermde diersoort, net als overal in Europa. Echter, onder speciale omstandigheden geldt dat dit beschermde dier toch mag worden afgeschoten. Hiervoor geldt een strikt kader, waarbij voorop wordt gesteld dat dit enkel kan wanneer geen enkele andere maatregel het dier heeft kunnen verjagen en de doding niet schadelijk is voor het voortbestaan van deze beschermde diersoort.
Het Franse Bureau voor Biodiversiteit (OFB) houdt toezicht op de wolven- en lynxpopulatie in Frankrijk en is verantwoordelijk voor de officiële vaststelling van het aantal wolven. De OFB is een openbare staatsinstelling met een plicht tot onpartijdigheid. Deze organisatie ontvangt momenteel veel kritiek, geuit van verschillende groeperingen, waaronder boerenorganisatie FNSEA, die wil dat er meer wolven afgeschoten worden.
Strenge voorwaarden voordat een wolf afgeschoten mag worden
De voorwaarden voor tot doden mag worden overgegaan zijn de volgende: het moet een herhaaldelijk gevaar voor een hele kudde betreffen, een schapenfokker (herder) moet afschrikkingsmaatregelen hebben getroffen (zoals het plaatsen van licht, geluidssignalen of waarschuwingsschoten), en ook beschermende maatregelen hebben getroffen (een net of elektrische omheining).
Als deze afschrikkingsmethodes niet mogen baten, dan kan een schapenfokker toestemming vragen aan de prefectuur (provinciale autoriteit) om over te gaan tot defensief schieten, d.w.z. dodelijk schieten binnen of in de buurt van de weide waar de kudde zich bevindt. Het doel is om een onmiddellijke aanval op de kudde te voorkomen, door het dier uit te schakelen.
Als het defensieve schot "eenvoudig" is, d.w.z. dat de wolf maar één kudde bedreigt, dan mag dit door slechts één schutter worden gedaan. Baat dit niet, of gaat het om meerdere kuddes, dan kan besloten worden toestemming te verlenen aan meerdere schutters, tot een maximum van 10 personen. Dit alles wordt beslist door de prefectuur: het aantal jagers, binnen welke perimeter (gebied) er gejaagd mag worden, en het aantal dagen dat er gejaagd mag worden op de wolf.
Voor het aantal wolven dat elk jaar afgeschoten mag worden wordt een bovengrens vastgesteld. In 2020 mochten dat er niet meer dan 90 zijn. In 2021 hebben beëdigde OFB-medewerkers in aanwezigheid van jagers 19% van de in Frankrijk geschatte wolven kunnen doden, ofwel 118.
Bij elke actie, afschrikken of afschieten, moeten speciale wolvenjacht luitenant en beëdigde OFB-medewerkers aanwezig zijn om deze specifieke handelingen uit te voeren en alleen na goedkeuring van de Prefet. Voor meer informatie zie de wet hiervoor : Besluit van 23 oktober 2020 tot vaststelling van de voorwaarden en beperkingen waaronder door de prefecten uitzonderingen van het verbod op doden kunnen worden toegestaan ten aanzien van de wolf (Canis lupus)
Aantal wolven in Frankrijk
In 2019 werd de populatie van wolven door de OFB nog geschat op 580. In 2021 communiceerde het OFB dat er zo`n 624 wolven waren in Frankrijk. Het aantal wolven geteld door OFB bepaalt tevens het aantal wolven dat gedood mag worden. Alleen al in 2020 werden 3.730 aanvallen van wolven op kuddes genoteerd, waarvan de overgrote meerderheid schapen betrof. Zij veroorzaakten de dood van 11.849 dieren in 39 departementen. Dit leidde tot 32 miljoen euro aan overheidsuitgaven voor de financiering van preventiemaatregelen (patrouillehonden en omheiningen) en vergoedingen aan boeren voor het verlies van schapen.
Om hun opmars en de schade die zij veroorzaken te beteugelen, zouden 250 tot 300 wolven gedurende twee tot drie jaar moeten kunnen worden afgeschoten, gaven de Boerenbond (FNSEA), de Nationale schapenfederatie (FNO) en de vakvereniging van jagers (FNC) gezamenlijk aan in een brief aan de Franse Premier Jean Castex. Het gerucht gaat rond dat er veel meer wolven zouden zijn dan uit de nationale statistieken blijkt, en dan met name Oost-Frankrijk. Dit is het gebied waar de meeste dierenverliezen bij kuddes optreden. “Er zijn wel drie keer zoveel wolven”, zeggen partijen als plaatselijke landbouworganisaties en jagers.
De OFB legt uit dat het een verkeerd idee is te denken dat een precieze telling van wolven mogelijk is. Immers, het wilde dier is vrij ongrijpbaar. Om zijn aantallen te schatten, steunt de OFB op een netwerk van 4.000 getrainde correspondenten die in het veld aanwijzingen verzamelen: haren, uitwerpselen, sporen, overblijfselen, foto-vangstgegevens. De gegevens worden ingevoerd in een waarschijnlijkheidsmodel dat samen met het ‘Centre national de la recherche scientifique’ (CNRS), dat is het Nationaal Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek is opgesteld. En daar is de schatting van 624 wolven in 2021 dus uit gekomen.
Om de geruchten over de telling van de OFB uit de wereld te helpen, heeft de prefect van de Regio Auvergne-Rhone-Alpes eind december een rondgang gemaakt langs de departementale comités van toezicht op wolven. Besloten is dat er meer boeren en jagers opgeleid worden om mee te doen aan de telling. Ook wil de OFB zijn communicatie verbeteren. Een speciale website wordt ontwikkeld en initiatieven van jagers en boeren, zoals het gebruik van drones, zullen worden beoordeeld op inzetbaarheid.
Laatste ontwikkelingen in Europa
Volgens Norbert Lins, voorzitter van de landbouwcommissie van het Europees Parlement, tonen de toenemende conflicten tussen boeren en wolven "dat nu een stadium is bereikt waarin het nodig zal zijn de Habitatrichtlijn te herzien".
Volgens een door Lins ingediende ontwerpresolutie over de bescherming van veehouderij en wolven moeten de lidstaten de "nodige flexibiliteit krijgen om concrete maatregelen mogelijk te maken" om conflicten over co-existentie effectief op te lossen.
De ontwerpresolutie kreeg een overwegend positieve weerklank afgelopen 10 januari in de Landbouwcommissie van het Europees Parlement (AGRI).
Het is nu de bedoeling dat de commissie op 28 februari over de gewijzigde resolutie stemt, gevolgd door een plenaire stemming in Straatsburg in de week van 7 maart.
Het aantal Bruine beren in de Franse Pyreneeën
Het OFB houdt zich ook bezig met de telling en ontwikkeling van het aantal beren in Frankrijk. In 2020 werden 16 nieuwe welpen geteld door het OFB. In 2021 werden zes nieuwe nesten bevestigd, aldus de organisatie. In 2021 zijn er in totaal 70 individuen gedetecteerd. De omvang van de populatie bruine beren neemt geleidelijk toe in de Pyreneeën. Het recente rapport van OFB vermeld dat van 2006 en 2020 het gemiddelde jaarlijkse groeipercentage geraamd wordt op +11,40%.
Het aantal aanwezige bruine beren wordt aan de hand van aanwijzingen van sporen maar ook dankzij foto's en video’s van speciaal geplaatste camera`s bepaald door het OFB. In totaal een netwerk van 450 leden houdt zich bezig met de observatie van de Bruine Beer.
Het gebied waar de Bruine beer leeft groeit
De Bruine beer leeft zowel aan de Franse als de Spaanse kant van de Pyreneeën. Aan de Franse kant in 6 departementen: Pyrénées-Atlantiques, Hautes-Pyrénées, Haute-Garonne, Ariège, Aude, Pyrénées-Orientales. Aan de Spaanse kant vinden we beren in 3 Spaanse autonome gemeenschappen: Navarra, Aragon en Catalonië, en ook in het staatje Andorra.
Het totale oppervlakte waar de beren zich voortbewegen is ongeveer 10 400 km2 , d.w.z. 40% meer dan in 2018 en meer dan het dubbele van 2017. Men zegt dat deze sterke toename wordt veroorzaakt door één enkele beer (Goiat), waardoor het verspreidingsgebied met ongeveer 2.000 km² is toegenomen ten opzichte van 2018.
Om deze beer Goiat, 15 jaar oud, is momenteel veel te doen in Frankrijk want hij wordt als gevaarlijk beschouwd. Het ministerie van Ecologische Transitie heeft een vergunning afgegeven voor het vangen van de Goiat, die verdacht wordt van verschillende aanvallen afgelopen voorjaar in de Hautes-Pyrénées, verlengd tot eind juni 2022. Het doel is om hem na zijn winterslaap (in maart of april) uit te rusten met een GPS om hem te volgen en te waarschuwen als hij in de buurt van vee komt.