Ga direct naar inhoud

Frankrijk: focus op beter waterbeheer tijdens droogteperiodes

Frankrijk heeft -net als veel andere landen- te maken met een tekort aan water tijdens droogteperiodes. In dit land is dan ook veel aandacht voor aanleg van waterreservoirs en introductie van droogteresistente rassen.

Water

Water en landbouw zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In Frankrijk is dat niet anders. In dit land speelt ook dat de landbouw steeds meer water verbruikt en dat de weersomstandigheden veranderen. Hoog op de agenda staat een efficiënter en meer verantwoord waterbeheer. Doel daarvan is om adequaat te kunnen reageren op te lage waterstanden in rivieren in de zomer, maar ook om een teveel aan water (overstromingen) op te vangen.

Droogte toenemend probleem

18 van de 95 Franse departementen (vooral in Zuidwest-Frankrijk) hebben in de zomerperiode een chronisch tekort aan water. Zo’n 30 departementen zijn gedwongen om in de zomerperiode maatregelen te nemen om het waterverbruik te verminderen, ook door boeren. Droogte is een toenemend zorgpunt geworden voor zowel de overheid als de landbouworganisaties.

Irrigatie blijft in Frankrijk relatief beperkt. Zo’n 6% van het landbouwareaal is geïrrigeerd (circa 1,6 miljoen van de 29 miljoen hectare). De geïrrigeerde oppervlakte is sinds de jaren negentig van de vorige eeuw stabiel gebleven.

Irrigatie vindt vooral plaats in de akkerbouwgebieden en in mindere mate in de fruit- en groenteteeltgebieden. Voor Frankrijk zijn deze landbouwtakken van essentieel belang. Frankrijk is immers een groot exporteur van agrarische producten.

Water

Onderzoek

Door de toenemende droogteproblemen is in Frankrijk extra aandacht voor onder meer de aanleg van waterreservoirs en de ontwikkeling van droogteresistente rassen.

Deze aandachtsvelden wordt vooral opgepakt door de Franse plantveredelingsbedrijven, gebundeld in de UFS (Union des Semenciers), bij INRA (instituut voor fundamenteel landbouwkundig onderzoek) en ook bij de Instituts Techniques Agricoles (ITA’s, de instituten voor praktijkonderzoek. Deze ITA’s trachten, daar waar mogelijk, actief te zijn in Europese programma’s.

Het nationale instituut IRSTEA (het National Research Institute of Science and Technology for Environment and Agriculture) is de spil in de Franse expertise voor duurzame irrigatie. Dit instituut heeft een apart programma voor territoriaal waterbeheer en irrigatie (GEUSI) en een eigen platform voor innovatieve irrigatietechnologieën (PReSTI). IRSTEA beschikt over verschillende octrooien op innovatieve waterbeheerstechnieken.

Dit gebeurt in nauwe samenwerking met het netwerk van innovatieve bedrijven die zich bezighouden met water. Dit netwerk SWELIA vormt een soort innovatiecluster voor water. IRSTEA is eveneens actief op vlak van precisielandbouw en digitalisering in de landbouw, terreinen die verweven zijn met waterbeheer.

Water

Onderzoekslocaties

IRSTEA heeft 24 onderzoekslocaties in Frankrijk en telt verschillende internationale partnerships. IRSTEA is actief in Europese programma’s als PCRD, INTERREG, LIFE  en ERA-net en heeft -waar mogelijk- altijd interesse in samenwerking met Nederland.

AFEID (Association Française pour l’Eau, l’Irrigation et le Drainage) bundelt de Franse deskundigheid over water als het gaat om voedselproductie en regionale ontwikkeling. AFEID is de Franse vertegenwoordiger van de internationale Commissie voor Water, CIID. Ook hier staat samenwerking centraal.

Franse waterbeleid

De Franse ministeries van landbouw en milieu werken bij het waterbeleid nauw samen. Zij hebben recent een kader voor waterbeheer uitgewerkt dat moet uitmonden in een actieplan voor duurzame waterberging in de landbouw in de betrokken regio’s. Dit gebeurt in samenwerking met een nog in te stellen comité van experts, bestaande uit vertegenwoordigers van de landbouwsector en milieuorganisaties.

Bovengenoemde onderzoeksinstellingen – de ITA’s en IRSTEA – hebben belangstelling voor internationale samenwerking. Het bedrijfsleven kan als speler hierbij betrokken worden. Het Landbouwbureau kan belangstellenden in contact brengen met de juiste contactpersonen bij deze instellingen.

Waterreservoirs

Waterreservoirs in de landbouw is in Frankrijk een onderwerp dat de laatste jaren telkens tot debat leidt in de betrokken regio’s. Het leidt steeds tot grote (en soms gewelddadige) spanningen met milieuorganisaties met als gevolg het blokkeren van sommige reservoirs. Overleg tussen de ministeries van Landbouw en Milieu enerzijds en de landbouw- en milieuorganisaties anderzijds – in de vorm van een gezamenlijke ‘Cellule d’expertise’ - moet hierin consensus brengen.

Regelgeving

Frankrijk kent een aantal waterwetten, waarvan de belangrijkste zijn: Waterwetten van 1964 (met oprichting van waterschappen en een heffingssysteem voor verontreinigende activiteiten) en 1992 - versterkt door de Europese wetgeving zoals de Nitraatrichtlijn (1991) en de EU Kaderwet Water (2000) -,  het Nationale Programma voor beheer van waterschaarste (2005), herziening van de Waterwet in 2006 - met een operationeel uitvoeringsprogramma in de vorm van 38 collectieve beheerstructuren voor water. De meeste wetten raken de landbouw.

Ook kent Frankrijk een waterpolitie en een nationale Instantie voor Water (ONEMA).  Voor het nationale water-interventiebeleid 2013 – 2018 is € 13 miljard uitgetrokken. Hiervan gaat 68% naar acties die waterverontreiniging moeten terugdringen en 10% naar ‘environmental management’.  Hierin speelt het nationale programma ECOPHYTO II – reductie van gewasbeschermingsmiddelen – uiteraard een belangrijke rol, evenals de ontwikkeling van alternatieve middelen tegen plaagbestrijding, het nationale beleid voor Agro-Ecologie (duurzame landbouw), het mestbeleid (Nitraatrichtlijn) en het  beleid voor behoud van Wetlands.

Water

Subsidies

Er zijn geen overheidssubsidies voor irrigatie. Steun voor een meer efficiënte irrigatie loopt indirect via de waterschappen (Agences de l’Eau) of via de lokale overheden in kader van het Franse Plattelands Ontwikkelings Programma (POP).

Inzicht in de waterstatus geeft het Nationale Observatiepunt, opgericht in 2009. Er is tot op heden echter nog geen goed inzicht in de kosten en baten van bijvoorbeeld irrigatie voor de agrarische ondernemers. Deze verschillen ook uiteraard per gewas.

Interessante vakbeurzen zoals SIMA, Innovagri, Les Culturales, Tech ’n Bio, en ook tuinbouwbeurzen als SITEVI, SIVAL en VINITECH-SIFEL lenen zich uitstekend voor het presenteren van innovatieve expertise op het terrein van watertechnologieën.

Landbouwteam Frankrijk

Oktober 2017

Informatieve websites