Biologische landbouw in Duitsland: Vraag en aanbod groeien door
Biologische producten zijn mainstream in Duitsland. Slechts 9% van de bevolking geeft aan nooit biologische producten te kopen. Met een jaaromzet van bijna 12 miljard euro in 2019 is de markt voor biologische producten in Duitsland veruit de grootste van Europa, en de groei is er nog niet uit.
De Duitse overheid monitort de vraag naar biologische levensmiddelen met de jaarlijkse Ökobarometer. In deze consumentenenquête geeft de helft van de respondenten aan regelmatig biologische levensmiddelen te kopen. De belangrijkste redenen om bio te kopen zijn dierenwelzijn, regionale productie, en een eerlijk inkomen voor de producent.
Waar is de groei het sterkst?
Het merendeel (ruim 60%) van de biologische levensmiddelen wordt in reguliere supermarkten gekocht. Hun bio-assortiment wordt steeds verder uitgebreid. Ook de omzet van gespecialiseerde bio-supermarkten groeit. Door de groeiende concurrentie met reguliere supermarkten stellen ze hun prijzen naar beneden bij, waardoor de omzet minder hard stijgt. Zeker sinds de COVID19-crisis worden bovendien steeds meer levensmiddelen online gekocht, een trendbreuk die naar verwachting ook na de crisis door zal zetten.
Meel (26%), eieren (23%) en melk (14%) zijn de productgroepen met al jaren het hoogste marktaandeel biologisch in Duitsland. De sterkste omzetgroei in 2019 zag de markt voor biologische consumptie aardappelen: Door hoge prijzen en groei in de afzet steeg de omzet met bijna 35%. Verder valt vooral de groei op in melk alternatieven (zoals havermelk) en vleesvervangers. Ook de nog kleine marktaandelen voor biologische zoetwaren groeien flink.
1 op de 8 boeren biologisch
Door de aantrekkende vraag naar biologische producten, wordt het voor steeds meer producenten interessant op biologisch over te gaan. In 2019 is het aantal biologische bedrijven met bijna 8% toegenomen, elke dag kwamen er 5 biologische boeren bij. Het totale areaal biologisch beteelde landbouwgrond in Duitsland lag eind 2019 op bijna 10%.
Bijna tweederde van de biologische boeren kiest bovendien voor lidmaatschap bij een biologische producentenvereniging, die strengere productie-eisen stellen dan het EU bio-certificaat. De grootste producentenverenigingen in 2019 zijn Bioland (7.744 leden), Naturland (3.721 leden), Demeter (1.599 leden) en Biokreis (1.285 leden).
Het Duitse beleid
Met de Zukunftstrategie ökologische Landwirtschaft heeft de Duitse overheid zich als doel gesteld in 2030 éénvijfde van het landbouwareaal naar biologisch te hebben omgeschakeld. Op nationaal niveau wordt daar aan gewerkt met het Bundesprogramm Ökologischer Landbau und andere Formen nachhaltiger Landwirtschaft (BÖLN). In dit onderzoeksprogramma investeert de overheid alleen al in 2020 ruim 23 miljoen euro in bijvoorbeeld onderzoek, innovatie en omschakelingsbegeleiding. Sinds de start in 2002 zijn er al ruim 1.000 projecten mee gefinancierd.
Op deelstaatniveau hebben sommige deelstaten de lat al hoger gelegd: Hessen en Beieren gaan voor 30% biologische landbouw in 2030. Die deelstaten zijn samen nu al goed voor 30% van de Duitse biologische landbouw, de groei is er dus nog lang niet uit.
Marktkansen: Duurzame agrifoodketen en positie van de boer
Duurzame productie in de eigen regio en een goed inkomen voor de boer zijn de belangrijkste redenen voor Duitse consumenten om biologische producten te kopen. Ondanks de groei van de Duitse biologische landbouw wordt de binnenlandse vraag echter nog niet gedekt. Zo komt 95% van de biologische paprika’s uit het buitenland, maar ook van bijvoorbeeld biologisch varkensvlees wordt nog bijna een kwart geïmporteerd uit vooral Nederland en Denemarken. Bij granen en appels neemt de import af door toenemende binnenlandse productie. Waar het kan zal de voorkeur bij producten uit eigen regio liggen.
Innovatieve oplossingen voor meer duurzaamheid langs de hele agrifoodketen zijn interessant voor de Duitse markt. Denk bijvoorbeeld aan agrologistieke verduurzaming, duurzame verpakkingen en technologische innovaties die de positie van boeren en verwerkers helpen versterken.