Vlaamse voedingspatronen volop in beweging

Het Landbouwrapport ‘Voedsel om over na te denken’ van het Vlaams Departement Landbouw en Visserij beschrijft wat de Vlaming eet en welke attitudes, gedragingen en trends daarbij een rol spelen.

Tijdens een seminar en marge van de laatste editie van de Agriflanders beurs in Gent presenteerde het Departement deze trends.

We tekenden deze 5 ontwikkelingen op:

1) Gemaksvoeding: kant-en-klaar, thuislevering en uit eten gaan
2) Back to basics: korte keten, bioproducten
3) Gezonde voeding op maat (functionele voeding)
4) Duurzame voeding: aandacht voor dierenwelzijn en fair trade
5) ‘Anders’ eten, zoals etnische voeding, minder dierlijke producten en voedingsinnovaties (algen/wieren, insecten, kunstvlees, 3D foodprinting).

Dat gemaksvoeding aan terrein wint is geen verrassing. Het modale Belgische gezin wordt getypeerd door het tweeverdienersmodel. De drukke levensstijl duwt gezinnen richting gemaksvoeding en richting restaurant. Bovendien is de Belg sowieso gastronomisch ingesteld waardoor men regelmatig een restaurant bezoekt. Als alternatief voor het ‘op restaurant gaan’ – zoals de Vlamingen het heten – wordt ook de thuisbezorging steeds populairder. Pizza.be, de Belgische tak van Thuisbezorgd.nl is de grootste speler op de Belgische markt.

De laatste jaren rijzen de initiatieven rond maaltijdboxen uit de grond. Ook in België is Hello Fresh inmiddels geen onbekende meer en starten ook de supermarkten met vergelijkbare diensten. Zo draait Colruyt draait momenteel proef onder het eigen personeel met een maaltijdbox die via het bestaande afhaalnetwerk Collect&Go zal verdeeld worden.

En zo is de link naar de korte keten ook gauw gelegd. De korte keten initiatieven, vaak gesteund door de overheid, zijn haast niet meer bij te houden, gaande van Deel Een Koe, tot hoevewinkels, aardappelautomaten, voedselabonnement en zelfpluktuinen. Landbouwers zoeken naar creatieve oplossingen om de prijs en het aanbod zelf te bepalen en het aantal schakels tussen de producent en de consument te beperken. Men is duidelijk op zoek naar diversificatie en verbreding met als doel het netto inkomen te verhogen.

Daarnaast is er ook een beweging aan de gang om consumenten bewuster te maken voor wat ze eten en waar dat voedsel vandaan komt. Streekgebondenheid komt opnieuw op de voorgrond, achter het product hoort een verhaal. Back to basic.

Stilaan begint er zich een markt af te tekenen voor functionele voeding, ook wel ‘doelgroepenvoeding’ genoemd. Specifieke bevolkingsgroepen hebben vanwege hun bijzondere nutritionele behoeften nood aan bepaalde voedingswaren. Denk hierbij aan zuigelingen, peuters of personen die aan bepaalde aandoeningen (bv Parkinson met oa kauw-en slikproblemen, obesitas, diabetes type II, Alzheimer…) lijden. De functionele voeding vervangt de dagelijkse voeding geheel of gedeeltelijk. ILVO (Vlaams Onderzoeksinstituut), Flanders’ Food (innovatieplatform) en FEVIA Vlaanderen (federatie voedingsindustrie) ambiëren om meer in te zetten op onderzoek naar functionele voeding en de vertaling van dat onderzoek naar bruikbare technieken voor de voedingsindustrie. Ook Minister Vandeurzen, bevoegd voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, beaamt dat ‘we nooit mogen vergeten dat goede, evenwichtige voeding 1 van de belangrijkste pijlers is van de gezondheid, maar ook dat smaakvolle voeding heel sterk bijdraagt aan het gevoel van welzijn. En dat gevoel van welzijn, de kwaliteit van leven, wordt steeds belangrijker in het zorgbeleid’.

Het Landbouwteam in Brussel wil graag inspelen op deze trend en zal dit in 2019 een handelsmissie/bezoek organiseren voor Nederlandse bedrijven die actief zijn op deze markt en interesse hebben om hun producten te exporteren naar België. Indien u geïnteresseerd bent in dit event, stuur dan even een mailtje naar bru-lnv@minbuza.nl of contacteer Caroline Schauvlieger (+32 2 679 15 50).

Wat de laatste trend betreft, het ‘anders’ eten, werd tijdens het seminar met name de consumptie van insecten belicht als vorm van alternatieve eiwitbron. Bovendien beantwoordt de productie en consumptie van alternatieve eiwitten aan de vereisten van een duurzaam voedselproductiesysteem. Er zijn echter nog een aantal hindernissen te nemen: infrastructuurvereisten staan nog niet op punt waardoor de productiekost nog niet transparant is., emissies (ammoniak, methaan) zouden aanzienlijk zijn en er zijn de sanitaire vereisten voor het groeimedium. Om tegemoet te komen aan de groeiende nood aan een duidelijk kader en een gezamenlijk platform m.b.t. insectenteelt, heeft Joke Schauvliege, Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw, in 2015 een strategisch platform insecten opgericht. Dit platform komt op regelmatige basis samen om de kennis over en ervaringen met insectenteelt van onderuit te structureren, sturen en de knelpunten aan te kaarten. België heeft een bijzondere wetgeving aangaande insecten: wat menselijke consumptie betreft is er een gedoogbeleid voor bepaalde soorten insecten (Verordening (EU) Nr. 2015/2283 omtrent novel foods), daar waar insecten voor feed nog niet toegestaan zijn omdat insecten als landbouwhuisdieren worden beschouwd.

Of de Belgische consument al overtuigd is blijkt nog zeer de vraag: na anderhalf jaar heeft supermarkt Delhaize besloten haar spreads op basis van meelwormen uit de rekken te halen wegens tegenvallende verkoop... Anderzijds werd tijdens het seminarie de case van Nusect gepresenteerd en was de zaakvoerder zeer enthousiast over de gang van zaken.

De presentatie van het seminarie vindt u hier.