‘Polen in schijnwerpers van Nederlandse agrofoodsector’

Carolien Spaans is sinds augustus 2019 als landbouwraad actief voor de Nederlandse landbouwsector in Polen. Zij is ook werkzaam in Slowakije en Tsjechië. ”Polen staat op de lijst exportlanden van de Nederlandse agrofoodsector op een eervolle achtste plaats.”

Carolien Spaans was voor haar vertrek naar Warschau drie jaar landbouwraad in Oekraïne. Zij kent daarom de klappen van de zweep. Toch zijn er grote verschillen. “Oekraïne is geen lidstaat van de Europese Unie. De regelgeving is compleet anders. Polen hoort wel bij de EU. De regels waar exporterende bedrijven mee te maken krijgen, zijn daarom in grote lijnen vergelijkbaar met die in andere lidstaten. Ook daarom veranderen mijn werkzaamheden enorm. Zo heb ik nu met de onderhandelingen over het Europese landbouwbeleid te maken. Op dat dossier moest ik mij opnieuw inwerken.”

Lees verder onder foto

Landbouwraad Carolien Spaans
Landbouwraad Carolien Spaans

Via omweg naar ministerie

Carolien heeft Internationale Betrekkingen gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam. Via een omweg kwam zij in 2006 op het ministerie van LNV terecht. Daar heeft zij verschillende functies gehad. “Mijn landbouwopleiding heb ik in feite op het ministerie doorlopen. Wat een mooie sector! De agrofoodsector loopt qua innovatie wereldwijd voorop. Neem de groentezadenbedrijven, zij investeren ongeveer 15% van hun omzet in onderzoek. Daardoor blijven ze niet alleen hun concurrenten voor, nieuw uitgangsmateriaal helpt ook mee aan de verduurzaming van de sector, bijvoorbeeld door nieuwe rassen te ontwikkelen die minder water nodig hebben.”

Veel op reis

Als landbouwraad is Carolien op een hele andere manier betrokken bij de land- en tuinbouw. “Op het ministerie in Den Haag was ik beleidsmatig actief. Ik kwam weinig buiten de deur. In Oekraïne en nu in Polen ben ik veel op reis. Bedrijven bezoeken, met boeren praten, naar beurzen, overleggen met overheden en universiteiten. Ik hoor en zie veel. Met die kennis kan ik Nederlandse bedrijven van dienst zijn. Langzaam maar zeker wordt mij duidelijk waar de agrosector in Polen behoefte aan heeft.”

'De cijfers spreken boekdelen. Polen staat op de lijst exportlanden van de Nederlandse agrofoodsector op de achtste plaats'

Hebt u bewust voor Polen gekozen?

“In Oekraïne ben ik dit deel van Europa gaan waarderen. De regio Centraal- en Oost-Europa is enorm in beweging en dat al eeuwen. Het communisme, de val van de regimes, de opkomst van de vrije markteconomie, toetreding van Polen tot de EU; de ontwikkelingen gaan snel. Toen de post in Warschau vrijkwam, heb ik mijn belangstelling laten blijken. Prachtig om nog een paar jaar in dit deel van Europa actief te mogen zijn.”

Hoe hebt u de eerste maanden in Warschau beleefd?

“Dat was ook wennen. In Kyiv zijn de winkels altijd open, hier in Warschau niet. De conservatieve regering van Polen kiest voor zondagsrust; een toenemend aantal ondernemers moet de deur op zondag dicht houden. Heb ik aan moeten wennen. Daar tegenover staat dat Warschau een bruisende stad is. Het centrum van de stad is in de Tweede Wereldoorlog vernietigd en daarna opnieuw opgebouwd. Prachtig, maar ik kom toch liever in de wijk Praga, een hippe, opkomende wijk, met veel kunstenaars en restaurants. Veel mensen weten niet dat Warschau hoog op de lijst staat van meest vegan-friendly steden. Polen is een land met tegenstrijdigheden en dat maakt het voor mij interessant.”

Lees verder onder foto

Bodemsymposium met Nederlandse inbreng
Bodemsymposium met Nederlandse inbreng

Wat vindt u het mooie aan de functie landbouwraad?

“Als landbouwraad kun je veel eigen initiatieven nemen. We zijn nu bezig met een project dat erop is gericht om de kwaliteit van landbouwbodems te verbeteren, bijvoorbeeld door het organische stofgehalte op te krikken. Dat sluit aan op de visie van LNV op kringlooplandbouw. In het bodemproject koppelen we Nederlandse en Poolse bedrijven en kennisinstellingen aan elkaar. Kennisdeling levert de betrokken partijen veel op, ook die uit Nederland. Dan denk ik aan export van organische meststoffen en bijvoorbeeld de introductie van precisietechnieken.”

Is Polen voldoende bekend bij de Nederlandse agrofoodsector?

“Dat lijkt me wel. Ik heb onlangs een landbouwbeurs in Poznan bezocht. Daar stonden acht bedrijven in het Nederlandse paviljoen. Allemaal innovatieve bedrijven, de een produceert koe-matrassen, een andere weet satellietbeelden te gebruiken om boeren te adviseren hun bedrijfsvoering te verbeteren.

De cijfers spreken boekdelen. Polen staat op de lijst exportlanden van de Nederlandse agrofoodsector op de achtste plaats. Als je alleen naar de bloemen- en plantensector kijkt, staat Polen op vijf. Nederland is hier de grootste leverancier van pootaardappelen. Polen is ontdekt en de afzet groeit. Of het nu gaat om producten, kennis of diensten. Maar het kan natuurlijk altijd beter en ik hoop daar de komende jaren aan bij te kunnen dragen.”

'We proberen dit jaar als landbouwafdeling een Pools-Nederlandse zuiveldag te organiseren'

Wat valt tegen?

“In Oekraïne waren er grote problemen met grondeigendom. Ik dacht dit weerbarstige thema achter me te hebben gelaten. Is helaas niet uitgekomen. In de jaren negentig van de vorige eeuw hebben veel buitenlandse boeren, ook uit Nederland, grond in dit land gepacht met een looptijd van 25 jaar. Die contracten lopen af. De huidige regering kiest voor de belangen van kleine boeren. Het is onduidelijk wat die politieke keus gaat betekenen voor buitenlandse boeren maar ook voor grote Poolse boeren met pachtgrond. Als landbouwraad ben ik hier wel betrokken, waar het kan proberen we boeren te steunen, maar veel kan ik niet doen. Vraag is of Polen zich wel houdt aan de Europese regels. Wellicht is dit een dossier voor de Europese Commissie.”

Wat zijn de speerpunten in uw werkplan voor 2020?

Bedrijf van Nederlandse melkveehouder in regio Pomorskie
Bedrijf van Nederlandse melkveehouder in regio Pomorskie

“Ik pak er een paar uit. Zo proberen we als landbouwafdeling dit jaar een Pools-Nederlandse zuiveldag te organiseren. Dat om te vieren dat de Nederlandse en Poolse melkveehouderij al 30 jaar intensief met elkaar samenwerken. We nemen ook het initiatief tot een Dag van de circulaire landbouw zoals wij ook afgelopen jaar hebben gedaan. En laat ik niet het Europese Kampioenschap Bloemschikken vergeten dat van 5 tot 7 juni in Katowice wordt gehouden. Klinkt een beetje raar, maar dat kampioenschap kunnen Nederlandse bloemen- en plantenexporteurs aangrijpen om hun producten gezamenlijk in de etalage te zetten.

Wat gaat u als landbouwraad doen in Slowakije en Tsjechië?

“In Polen breng ik de meeste tijd door. Mijn plan is om drie keer per jaar Slowakije en Tsjechië te bezoeken. Het netwerk dat mijn voorgangers hebben opgebouwd, zal ik onderhouden en zo mogelijk uitbreiden. Bedrijven die vragen hebben over die landen kunnen natuurlijk op mij rekenen.”